św. Basilisa Nikomedyjska

Święta Basilisa czyli Bazylisa pochodziła z Nikomedii, została męczennicą chrześcijańską za panowania cesarza Dioklecjana. Jej imię, początkowo oznaczające w Bizancjum żonę władcy – bazyleusa, u chrześcijan było używane jako imię własne, żeński odpowiednik Bazylego. Z czasów prześladowań wspominano wiele chrześcijanek o tym imieniu nie podając o nich szczegółowych informacji. Najbardziej znany grecki tekst zawierający bios czyli żywot Bazylisy Nikomedyjskiej napisał bizantyjski teolog, filozof i historyk Nicefor Gregoras żyjący w XIV w., gdy kult świętej był powszechny w Konstantynopolu. Na ziemiach Rusi autorem tekstu o Bazylisie był prawosławny rosyjski biskup i metropolita Dymitr Rostowski – teolog i kaznodzieja żyjący w drugiej połowie XVII w. Dziewięcioletnia dziewczynka nie chcąc złożyć ofiary pogańskim bożkom, poddana torturom przez prefekta Aleksandra, bita do krwi i powieszona głową w dół nad ogniskiem wydzielającym trujące opary siarki, dziękowała Chrystusowi za doznane cierpienia. Żarliwa wiara i pełna zawierzenia modlitwa w cudowny sposób ocaliły ją nawet po wrzuceniu do ognia i oddaniu na pożarcie wygłodzonym lwom. Zdumiony cudami i skutecznością modlitwy zarządca Aleksander nawrócił się, puścił Bazylisę wolno, przyjął chrzest z rąk biskupa Antoniego, wkrótce sam zmarł i został pochowany po chrześcijańsku. Puszczona wolno Bazylisa opuściła Nikomedię, wyszedłszy za miasto, dręczona pragnieniem postawiła stopę na kamieniu, spod którego wytrysnęło źródło, następnie powierzając się Bogu w modlitwie umarła w 309 r. i został pochowana w pobliżu źródła. Świętą Bazylise uważa się za szczególnie skuteczną w  modlitwie za oziębłych w wierze, jej święto obchodzone jest 16 (3 września zgodnie z kalendarzem juliańskim), a jej popularność na ziemiach Rusi przyczyniła się do powstania wielu ikon i upowszechnienia imienia Wasilisa.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967