Grający na tam-tamie

Mintadi (liczba pojedyncza ntadi) są to rzeźby związane z kultem przodków i kultem zmarłych. Najczęściej występowały na cmentarzach jako figury grobowe naczelników wysokiego stopnia. Związane są z tradycją i kulturą królestwa Kongo powstałego w XIV wieku w dolnym biegu rzeki Kongo (dzisiejsze tereny północnej Angoli, Republiki Kongo, zachodniej części Demokratycznej Republiki Konga).

Wśród mintadi spotyka się przede wszystkim przedstawienia dostojników i władców, których rozpoznaje się po insygniach władzy, m. in fajce, lasce, czapce czy bębnie. Natomiast dostojnicy i notable niższych stopni przedstawiani są w postawie wyrażającej szacunek i uległość. Omawiana rzeźba prezentuje klęczącego mężczyznę, uderzającego pałeczkami w bęben szczelinowy. Bęben w kulturze Bakongo uważany jest za jedną z oznak władzy królewskiej. W królestwie Kongo bębnów używano m.in. podczas ceremonii intronizacji nowego mani – naczelnika prowincji, nazywanego również wyobrażeniem króla, który potrzebował naczelników, bowiem jego rzeczywista władza nie sięgała poza granice obszaru centralnego. Według relacji ojca Lorenzo da Lucca z 1636 roku w prowincji Sojo odbyła się ceremonia intronizacji nowego mani i jego głównej małżonki. Ważnym elementem wydarzenia był moment, w którym para intronizowanych opierała się o dwa drewniane bębny – symbole ich władzy. Mani dotykał większy bęben, natomiast jego małżonka mniejszy. Oboje wyglądali jakby byli w stanie modlitwy, zadumy. Wierzono, że od momentu ceremonii bęben powiązany jest z mani, a więc jakiekolwiek uszkodzenie bębna zagrażałoby zdrowiu i życiu nowego władcy.

Katarzyna Findlik-Gawron