Skarb monet

W 1997 roku w Kamieniu Pomorskim doszło do nietypowego odkrycia numizmatycznego. Podczas prac budowlanych znaleziono gliniany kafel piecowy, w którym ukrytych było 656 szelągów krzyżackich i 2 guldeny niemieckie z XV stulecia. Zwraca uwagę naczynie służące do zabezpieczenia monet i struktura skarbu, która nie odzwierciedla proporcji depozytów znanych z tego okresu. W większości domieszka szelągów krzyżackich nie przekraczała 10% ich zawartości. W skarbie kamieńskim najliczniej (440 egzemplarzy) wystąpiły szelągi wielkiego mistrza Pawła von Russdorfa (1422–1441). Monetami najmłodszymi i zarazem datującymi depozyt są złote guldeny cesarza Fryderyka III z lat 1491–1495. Pomimo dużej rozpiętości monet w skarbie (blisko osiemdziesiąt lat), jego trzon został uformowany w 2. ćwierci XV wieku, to jest w okresie największej zapaści mennictwa krzyżackiego po klęsce grunwaldzkiej. Zawartość srebra w monetach była znikoma, a „złym” szelągom towarzyszyły w obrocie fałszywe. Zjawisko to reprezentuje w depozycie miedziany szeląg Michała Küchmeistera (1414–1422) pokryty cienką warstwą srebra, tzw. suberat, dosłownie „mającym pod spodem miedź”. Po tego rodzaju praktyki sięgano w oficjalnych mennicach, w sytuacjach wojennych, np. konieczności opłacenia wojska.

Skarb jest świadectwem długiego pozostawania w obiegu szelągów krzyżackich poza granicami Prus. Pomimo zmierzchu Hanzy i zubożenia mieszczan, jeden z mieszkańców Kamienia Pomorskiego ukrył w kaflu szacunkową równowartość prawie rocznego dochodu robotnika. Nie była to jednak duża kwota, ale mogła wystarczyć na beczkę wina, lub lichego konia z wozem. Warto wspomnieć, że rozpoznawalna ikonografia szelągów krzyżackich pociągnęła za sobą ich naśladownictwa. Pomorskie szelągi księcia Bogusława X (1474–1523) stylistycznie i metrologicznie wzorowane były na krzyżackich.

Genowefa Horoszko