Święty Michał Archanioł

Na Lubelszczyźnie obok kościołów katolickich, często po sąsiedzku, wznoszono świątynie prawosławne czy greckokatolickie. W ich dekoracji wnętrz, oprócz wizerunków Chrystusa, Maryi czy świętych (patrz: E/5971/ML, E/16621/ML, E/16726/ML, E/16797/ML, E/16801/ML, E/16803/ML, E/16804/ML), pojawiały się przedstawienia Michała Archanioła.

W tradycji chrześcijańskiej był to pierwszy i najważniejszy spośród aniołów, obdarzony przez Boga szczególnym zaufaniem i kluczami do nieba. Hebrajskie imię Mika’el znaczy „Któż jak Bóg”. Zajmuje on pozycję zwierzchnią nad wszystkimi siłami niebieskimi i często jest nazywany wodzem niebieskich zastępów – arcystrategiem. Uważany jest za anioła łaski i zmiłowania oraz sprawiedliwości i sądu, który ma ważyć dusze na Sądzie Ostatecznym. Dlatego niekiedy jest przedstawiany z wagą. Głównym atrybutem archanioła jest ognisty miecz, a najpowszechniejszy wizerunek wojownika w krótkiej tunice i zbroi, czyli ubiorze wzorowanym na stroju rzymskiego legionisty, czasem walczącego ze złem zobrazowanym postacią smoka. Niekiedy anioła wyobrażano jako uskrzydlonego długowłosego młodzieńca, trzymającego w lewej ręce daktylową gałązkę, w prawej pikę i białą chorągiew z wyhaftowanym czerwonym krzyżem. Mało spotykane przedstawienia ukazują go na uskrzydlonym rumaku jako Jeźdźca Apokalipsy, dzierżącego w jednej dłoni zamkniętą Księgę Życia, a w drugiej laskę, którą strąca w przepaść ucieleśnione zło. Na obrazach jego skrzydła są najczęściej białe, niekiedy pawie.

Święto Michała Archanioła ustanowiono w połowie V wieku, a jego kult w chrześcijaństwie był i jest bardzo żywy, zarówno w religii prawosławnej, jak i rzymskokatolickiej. Cerkiew uważa Archanioła za obrońcę czystości wiary oraz orędownika ludzi cierpiących i strażnika pogrążonych we śnie. Panuje przekonanie, iż stoi u wezgłowia umierających, kiedy toczy się ostatni bój o ich zbawienie, i pomaga odnaleźć wewnętrzny spokój. Wierni przyzywają go modlitwą w walce przeciw siłom zła.

Ikona z Michałem Archaniołem zazwyczaj znajduje się na jednych z diakońskich drzwi cerkiewnego ikonostasu.