Figura - postać przodka

Dogońskimi twórcami są najczęściej kowale jemu (mieszkający na Równinach Seno i Gondo) oraz iru (żyjący na Płaskowyżu). Są specjalistami głównie w pozyskiwaniu i obróbce żelaza, ale uważani są też za „mistrzów drewna”. Działalnością artystyczną, głównie wykonywaniem masek i rekwizytów, zajmują się również członkowie stowarzyszenia Awa. Jest to tajne stowarzyszenie zrzeszające obrzezanych mężczyzn wtajemniczonych w kult masek, określany również słowem Awa. Najpopularniejszym materiałem rzeźbiarskim jest drewno, choć pojawiają się też figury wykonane z kamienia, żelaza i rzadziej z gliny.

Najważniejszym motywem twórczości Dogonów są przedstawienia figuralne wyobrażające przodków, które ustawia się na poświęconych im ołtarzach. Pojawiają się tu wizerunki przodków prawdziwych i mitycznych, męskich, żeńskich i obojnaczych.

Dogonowie zazwyczaj przedstawiają postaci ludzkie w sposób uproszczony. Są one smukłe i mają nieproporcjonalnie duże głowy. Szczegóły anatomiczne są zaznaczone symbolicznie, ale za to sposoby zdobienia ciała oddane starannie. Najważniejszymi elementami statuetek przedstawiających kobiety są głowa i piersi, zaś w wizerunkach mężczyzn – ramiona i genitalia. Często w jednej figurze możemy dostrzec cechy właściwe obu płciom. Takie rozwiązanie ma uzasadnienie w dogońskiej mitologii. Wśród ośmiu głównych przodków narodzonych z pierwszej pary ludzi uformowanych przez Ammę, czworo starszych było płci męskiej, a czworo młodszych – żeńskiej. Zostali oni obdarzeni jednak wyjątkowym darem natury, obok cech charakterystycznych dla jednej płci posiadali równocześnie właściwości drugiej, dzięki czemu potrafili się sami zapładniać.

Ewa Prądzyńska