Bogurodzica Hodigitria

Ikona Bogurodzica Hodigitria Pasyjna, Rosja XIX w.
Mosiężna, ozdobiona emalią ikona Bogurodzicy Hodigitrii Pasyjnej stanowi środkową część tak zwanej składni, czyli ikony złożonej najczęściej z trzech lub dwóch skrzydeł łącznych zawiasami. Odlewane przedmioty kultu były bardzo popularne w Rosji wśród staroobrzędowców, którzy nie uznali reformy liturgicznej moskiewskiego patriarchy Nikona wprowadzonej w połowie XVII w. W odróżnieniu od innych wizerunków Hodigitrii (patrz S.12677MŁ) w ikonie Bogurodzicy Pasyjnej charakterystyczną pozę przyjmuje Chrystus, który chwytając oburącz dłoń Marii odwraca głowę w kierunku jednego z dwóch archaniołów trzymających narzędzia męki, jako zapowiedź śmierci krzyżowej. Początki obrazowania tego przedstawienia w Rosji sięgają XVII w., ale pochodzenie pierwowzoru nie jest znane. Legenda przypisująca ikonie cudotwórczą moc wymienia opętaną Katarzynę ze wsi Palica, która spełniając polecenie Bogurodzicy udała się do Niżnego Nowgorodu i została uzdrowiona przed ikoną Bogurodzicy z narzędziami Męki Pańskiej, namalowaną na desce przez niejakiego Grzegorza. Miejscowy bojarzyn Borys Łykow sprowadził obraz do Palicy, ale z rozkazu cara Aleksego I Michajłowicza przewieziono go do Moskwy, gdzie w 1654 r. ufundowano Pasyjny żeński monastyr. Ikona znajdowała się w nim do 1919 r., wówczas klasztor zamknięto i zburzono w 1937 r. Obraz Bogurodzicy przeniesiony został do cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego w moskiewskich Sokolnikach. Święto ikony Bogurodzicy Pasyjnej, zwanej w Rosji Cierpiącą, obchodzone jest 13 sierpnia i w 6 niedzielę po Wielkanocy wg kalendarza juliańskiego. Interesujące jest to, że wizerunek  Hodigitrii Pasyjnej jest czczony także w zachodnim chrześcijaństwie jako Bogurodzica Nieustającej Pomocy, co opisano pod S.12840MŁ.
 
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967