Wisiorek

Bogato zdobiony złoty wisiorek jest doskonałym przykładem wysokiego poziomu sztuki jubilerskiej z pierwszych wieków naszej ery.

Został wykonany z elektrum (elektronu), czyli stopu złota i srebra. Ozdobę włożono jako dar do ciałopalnego grobu wojownika. Grób przypadkowo odkryli w latach 50. XX wieku mieszkańcy Orońska, w powiecie radomskim, podczas kopania piasku z wydmy znajdującej się w pobliżu rzeki Oronki. Odkrywcy niestety częściowo zniszczyli obiekt. Zgłosili jednak odkrycie w urzędzie konserwatorskim w Lublinie. Przybyli na miejsce archeolodzy Jan Gurba i Zygmunt Ślusarski zarejestrowali naruszoną jamę grobową, w której znajdował się grot oszczepu wbity pionowo, a obok leżał wisiorek. Poza tymi zabytkami do wyposażenia grobu należały: naczynia gliniane, a wśród nich popielnica – w której złożono spalone kości ludzkie, żelazny miecz rytualnie zgięty w obręcz, fragment zapinki, kółko żelazne, nóż, nożyce i gliniany przęślik. Obecność miecza oraz grotu świadczy o tym, że jest to pochówek wojownika, a typy broni pozwalają datować grób na 2 połowę II wieku n.e.

Najciekawszym zabytkiem z tego zespołu jest niewątpliwie elektronowy wisiorek kulisty. Jego korpus jest zdobiony czterema pionowymi żeberkami, pomiędzy którymi znajdują się ukośnie ułożone pola wybijanych punkcików. Do korpusu przystaje wieszadełko z uszkiem z taśmy zdobionej granulacją. Dodatkową ozdobą jest element zwieńczający dół kulistego korpusu. Ma on postać tulejki z przylutowanym stożkiem, którego szczyt i cztery narożniki dekorują triady granulek.

Wisiorki kuliste są stosunkowo rzadkimi znaleziskami na terytorium środkowoeuropejskiego Barbaricum. W Orońsku ozdoba ta występuje w towarzystwie męskiego wyposażenia grobu, co czyni ten zabytek niezwykle ciekawym. Jest on jednak przede wszystkim niezwykle cennym eksponatem, wyjątkowym ze względu na charakter kruszcu, z którego został wykonany, oraz doskonałym przykładem finezji starożytnych złotników, którzy znali już techniki filigranu i granulacji.