List do Emilii Ratz
1945-04-15
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Jest częścią kolekcji: Pamiątki rodzin Justmanów i Włodawerów
List do Emanuela Justmana od rodziny z Warszawy - od siostry, Reginy Justman. Treść: siostra sygnalizuje bratu, że nie ma kontaktu z siostrą, Pauliną Włodawer, która opuściła Łuck (to okres, kiedy została zesłana na Syberię). Pisze też: „Okazuje się, że zrobiłeś bardzo rozsądnie [wyjeżdżając - dop. red.], a wyrzuty sumienia niepotrzebnie Cię dręczą. Niewiele pomógłbyś, będąc tutaj na miejscu, a tam masz szanse, aby się stać samodzielnym, niezależnym człowiekiem, który może się jeszcze przydać i nam, i innym. […] Dziwię się, że tak ubolewasz i żałujesz przedwojennego życia, które doprawdy dalekie było od ideału” (por. późniejsze uwagi samego Emanuela z VII zachowanego listu do Pauliny Włodawer, z 24.05.1942 – o zmianie jego kondycji na Wschodzie).
Pod koniec listu niedomówienie: „W domu wszyscy zdrowi. Przeżyliśmy tragiczne przejście z ojcem, które już na szczęście należy do przeszłości. Może po latach dopiero dowiesz się, co to było”. Objaśnienie tego fragmentu z pamiętnika Pauliny Włodawer (MPOLIN-A4.1.1, zapis z 21.11.1980): ,,Rzeczywiście, [...] po wielu latach, dowiedziałam się, i to od postronnych osób. O ile ściśle mi powtórzono, to było tak, że z balkonu spadł kawałek węgla, który akurat musiał trafić jakiegoś przechodzącego Szwaba. Naturalnie Szwabowi nic się nie stało, ale zaraz wpadli do mieszkania, z krzykiem, tupaniem, groźbami, i zabrali Ojca ze sobą. Gdyby to się zdarzyło później, nic by go pewnie nie uchroniło od śmierci, wtedy jednak jeszcze udało się go wydostać, po dłuższym, ale nie wiem, jak długim, czasie. Od całej rodziny pozbierano wówczas jakieś kosztowności, od bliższej i od dalszej (moi już naprawdę nic nie mieli), i jakoś go wykupiono. Co oni wówczas przeżyli, to mogę sobie tylko wyobrazić, a jak ich życie na co dzień wyglądało, tego sobie nawet wyobrazić nie potrafię, zwłaszcza, gdy wiadomości przestały przychodzić, a życie z tragicznego stało się koszmarem''.
Autor / wytwórca
Rodzaj obiektu
korespondencja
Technika
rękopis
Tworzywo / materiał
papier
Pochodzenie / sposób pozyskania
darowizna
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1945-04-15
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
1944-09-19
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
1940-10-30
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
odkryj ten TEMAT
Muzeum Narodowe w Szczecinie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna