Zygmunt II August

Początki medalierstwa w Polsce wiążą się z panowaniem dwóch ostatnich przedstawicieli dynastii Jagiellonów. Zarówno Zygmunt I Stary, jak i jego syn dość często byli portretowani przez różnych artystów. Jednym z nich był Dominicus Venetus. Wzorem wielu innych artystów swojej epoki podpisał się na wykonanym medalu. Niestety nie ułatwia to identyfikacji autora, choć był to artysta niepośledni. Prezentowany medal powstał zapewne z okazji objęcia rządów królewskich przez Zygmunta Augusta, na co wskazuje data jego wykonania. Uwagę zwraca niezwykle staranne wymodelowanie wizerunków, zarówno awersu, jak i rewersu. Portret króla, wyraźnie nawiązujący do wzorców antycznych, jest jednym z najbardziej indywidualnych i ekspresyjnych ujęć tego władcy. Ciekawa jest również kompozycja awersu, gdzie koronę królewską umieszczono nie na głowie władcy, ale obok. Z jeszcze większą ekspresją artysta wymodelował wizerunek Orła heraldycznego na rewersie, gdzie w otoku dodatkowo znalazła się data wykonania medalu oraz podpis autora. Postać Dominica Venetusa nie jest znana z innych prac tego okresu, a wydaje się, że twórca tej miary nie mógł być autorem jednego dzieła. Stąd też starano się utożsamić go z innymi znanymi artystami połowy XVI wieku. Z oczywistych względów szukano osoby związanej z Wenecją. Pierwotnie uznawano, że Dominicus Venetus to wenecki malarz Domenico Campagnola, żyjący w latach 1500–1564. Nic jednak nie wskazuje, aby artysta ten przebywał kiedykolwiek w Polsce, wizerunek Zygmunta Augusta wygląda zaś na stworzony z natury. Później wskazywano na innego malarza, działającego w Polsce Pietro degli Ignanatti, z racji podpisu, jaki umieścił na obrazie Ukrzyżowanie, wykonanym dla katedry krakowskiej. Autor posłużył się zapisem Petrus Venetus, co skłoniło do utożsamienia go z medalierem Dominicusem, jednakże brak jakichkolwiek dowodów czy choćby poważniejszych przesłanek popierających obie hipotezy. Niestety przy obecnym stanie badań niezwykle utalentowany autor medalu przedstawiającego Zygmunta Augusta musi pozostać osobą anonimową.

Prezentowany medal jest kopią powstałą po połowie XIX wieku. Wykonano go metodą odlewu w żeliwie, zatem materiale niezbyt często stosowanym w medalierstwie.

Leszek Poniewozik