Klamra od pendentu

W zespole okuć pasa i pendentu, wydobytych z sarkofagu należącego do księcia pomorskiego Barnima X (XII) (1549–1603) lub jego brata, Kazimierza VII (IX) (1557–1605) obok trzyczęściowej sprzączki, szlufek, okuć zakończeń pasa i zapinki pendentu, znajdują się też różnej wielkości klamry. Największa z nich, z poprzecznym uszkiem u dołu, służyła do przypinania pendentu – pasa, do którego przymocowana była pochwa rapiera.

Paradna broń noszona u boku była niezbędnym elementem reprezentacyjnego stroju książęcego i szlacheckiego. W okresie renesansu był to najczęściej rapier – broń o długiej, prostej, obosiecznej klindze. Do naszych czasów nie zachowały się egzemplarze paradnej broni książąt pomorskich. W sarkofagach Gryfitów w krypcie pod kościołem zamkowym w Szczecinie znaleziono jedynie silnie skorodowane fragmenty, nieoddające pierwotnej wspaniałości rapierów i sztyletów o pozłacanych rękojeściach.

Źródłem informacji o tym, jak wyglądała paradna broń biała noszona na dworze Gryfitów, są przede wszystkim portrety książąt. Uwiecznione na obrazach siedemnastowieczne rapiery mają rękojeści bogato zdobione wzorami wykonanymi w technice niello lub dekoracją reliefową. Ozdobną formę miały także zawieszane przy pasie pochwy rapierów. W krypcie książęcej Gryfitów znaleziono okucie dolnej części pochwy rapiera lub puginału (tzw. trzewik) pierwotnie złocone, zdobione umieszczoną w niszy figurą mężczyzny, zapewne antycznego bohatera, a także główką putta i renesansowym ornamentem rollwerkowym.

Monika Frankowska-Makała