Akt kobiecy

Zbigniew Pronaszko kształcił się w pracowniach Teodora Axentowicza i Jacka Malczewskiego. Odegrał ważną rolę jako jeden z ojców założycieli formizmu. Aktywnie włączył się tym samym w działania wpływające na kształtowanie się sztuki nowoczesnej w Polsce. W programie ideowym tej grupy znajdujemy definicję pojmowania obrazu jako „logiczne wypełnienie pewnymi określonymi formami pewnej przestrzeni, stanowiące w sposób jednolity, niezmienny organizm”. Stoi za tym postawa nawołująca do postrzegania dzieła jako autonomicznej całości, która nie jest zobowiązana do odzwierciedlania rzeczywistości. Pronaszko ma w swym dorobku szereg rzeźb. Nigdy nie studiował tej techniki, ale zamiłowanie do niej wyniósł z domu. Rozważania nad możliwościami tej materii miały też wpływ na twórczość malarską, co przynosiło ciekawe efekty, zwłaszcza w przedstawieniach ciała kobiecego. W Muzeum Narodowym w Szczecinie znajduje się Akt kobiecy z ok. 1921 roku. Jest to kompozycja jednoplanowa. Na tle draperii siedzi naga kobieta z upiętymi włosami. Lewa ręka jest wyprostowana, modelka się na niej podpiera, co daje poczucie pewnego rodzaju pewności siebie w postawie, prawa ręka ułożona jest za głową. Kobieta spogląda w dół. Wyraz twarzy jest dość neutralny – nie sposób tu mówić o szczególnym zaangażowaniu artysty w ukazanie osobowości czy stanu emocjonalnego. Zdecydowanie ważniejsze dla jest ukazanie ciała, w podobny sposób jak Pronaszko czynił to w rzeźbie. Jest to obraz z okresu widocznego przełomu w jego działalności artystycznej. W tym czasie tworzył portrety w stylistyce bliskiej kubizmowi, a jednocześnie rozpoczął poszukiwania nowych rozwiązań, które przynosiły waloryzowanie barw i bardziej miękkie traktowanie formy. Tak namalowany jest między innymi obraz Dwa akty kobiety z gitarą z 1922 roku.

Beata Małgorzata Wolska