10 fenigów

Podczas I wojny światowej na niemieckim rynku pieniężnym dał się odczuć niedobór drobnych monet. Przyczyniły się do tego działania Banku Rzeszy, który dokonał ściągnięcia z obiegu monet kruszcowych, ale także postawa społeczeństwa, które gromadziło wszystko, co miało jakąkolwiek wartość.

W sytuacji, w której zagrożony został obieg pieniądza i płatności detaliczne, lokalne samorządy podejmowały decyzję o biciu własnego zastępczego środka płatniczego. Musiał on różnić się od państwowych emisji, dlatego też często nadawano mu specyficzne kształty – kwadratów, rozet, elips, sześcioboków czy ośmioboków, z których ten ostatni był dość często spotykaną formą. Różnił się od oficjalnego bilonu, a jednocześnie zachowywał kształt, kojarzący się z monetą. Taką właśnie formę dla swoich pieniędzy zastępczych wybrało miasto Darłowo, dokonując emisji nominałów 5 i 10 fenigów. Monety wybiła w żelazie firma Münzprägeanstalt L. Chr. Lauer z Norymbergi. Prezentują dość powszechnie stosowany wzór pieniądza zastępczego zamawianego przez władze lokalne. W polu awersu w ciągłej obwódce umieszczano herb emitenta, a w otoku jego nazwę. Całość otaczała perełkowa obwódka, a jako dodatkowy element zdobniczy stosowano gwiazdki, punkty, romby lub ich kombinacje. Na rewersie w perełkowej obwódce umieszczano nominał oraz nazwę. W przypadku emisji Darłowa było to określenie NOTGELD (pieniądz potrzeby).

Metalowe pieniądze zastępcze, chociaż zamawiane przez wiele miast, powiatów oraz różnych innych instytucji, nie odegrały znaczącej roli w obiegu pieniężnym. Emisje ich były zbyt małe, a rozwijające się kolekcjonerstwo pieniędzy zastępczych powodowało wyławianie z obiegu także i tych monet.

Mieszko Pawłowski