Brama Krakowska w Lublinie

Brama Krakowska, jedna z najbardziej charakterystycznych budowli Lublina, to najlepiej zachowany fragment średniowiecznych obwarowań miasta, wzniesionych za panowania Kazimierza Wielkiego po najeździe Tatarów w 1341 roku. Brama była głównym punktem fortyfikacji, zamykała miasto od zachodu, od niej prowadził trakt w kierunku Krakowa, stolicy Polski. Na przestrzeni wieków budowla zmieniała wygląd. W XVI wieku gotycką, czworoboczną wieżę ceglaną rozbudowano. Prawdopodobnie w 1525 roku dodano o połowę niższe przedbramie zwieńczone cylindrycznymi wieżyczkami i blankowaniem (krenelażem). W 4. ćwierci XVI wieku nadbudowano ośmioboczną kondygnację wieży, w 1782 roku zwieńczono ją barokowym hełmem z latarnią. W okolicach bramy istniała drewniana zabudowa, po pożarze w 1557 roku król Zygmunt August wydał zakaz budowania na tym terenie aż do okolic kościoła Bernardynów. Wskutek decyzji Zygmunta III, który w 1611 roku zezwolił na rozebranie wału i muru na odcinku od Bramy Krakowskiej do gmachów jezuickich, powstała w tym miejscu ulica Jezuicka i handlowe przedmieście Korce (dziś ulica Królewska).

W czasach Stanisława Augusta bramę odnowiono, na iglicy umieszczono monogram króla SAR (Stanislaus Augustus Rex). Budowla, zniszczona częściowo w czasie II wojny światowej, w latach 1959–1964 została poddana generalnemu remontowi. Od 1966 roku znajduje się w niej muzeum historii miasta.

Rycina przedstawia bramę wraz z otaczającymi ją budynkami z perspektywy Krakowskiego Przedmieścia. Uwagę zwracają nieistniejące dziś galeria z balustradą wieńcząca kondygnację wieży i okrągła tarcza zegarowa w górnej ośmiobocznej kondygnacji. Na przedbramiu, nad przejazdem, jest zaznaczony obraz z wizerunkiem Najświętszej Marii Panny, zawieszony w 1839 roku ze znajdującym się na ścianie od strony Starego Miasta wizerunkiem św. Antoniego, patrona miasta. Po lewej stronie kompozycji jest widoczny fragment monumentalnego, klasycystycznego portyku Nowego Ratusza wzniesionego w latach 1827–1828 na murach kościoła Karmelitów Bosych. Kamienica widoczna za ratuszem obecnie nie istnieje, w 1939 roku została wykupiona przez zarząd miasta i zburzona. Po prawej ciąg pierwszych kamienic Krakowskiego Przedmieścia.

Renata Bartnik