Postać kobiety

Dogońskie kobiety, jak każde inne przykładają dużą wagę do pielęgnacji ciała. Skórę i włosy smarują masłem karite (Vitellaria paradoxa) lub oliwą z owoców sa (Lannea acida). Bardzo pożądane do celów kosmetycznych jest też masło z mleka krowiego. Istotnymi elementami kobiecej urody są też fryzura i skaryfikacja. Dogonki przystrajają włosy dużą ilością metalowych kółek lub paciorków z agatu, szkła czy kwarcu. Pod tym względem naśladują Fulbejki – kobiety z sąsiedniego ludu pasterskiego, lokalne mistrzynie w układaniu misternych fryzur i wpinaniu w nie różnorodnych ozdób. Kolejnym ważnym, obecnie już zanikającym, sposobem zdobienia ciała są skaryfikacje, czyli nacinanie skóry i uzyskiwanie wzorów z zabliźnionych ran. Dogonowie praktykują nacięcia na skroniach – trzy pionowe znaki u mężczyzn, cztery u kobiet. Jeszcze w połowie XX wieku można było spotkać kobietę ze skaryfikacją na plecach składającą się z dwóch szeregów pionowych nacięć, naśladujących wzory na ciele bóstw Nommo. Skaryfikacje wykonywane były przed inicjacją i miały znaczenie symboliczne. Obecnie rytualne nacięcia, stanowiące jednocześnie ozdobę można zaobserwować już tylko na ciałach starszych kobiet.

Ogotemmneli Dolo, dogoński mędrzec w rozmowie z Marcelem Griaulem podzielił się informacjami na temat sposobu, w jaki kobiety przyciągają uwagę mężczyzn oraz wyjaśniał znaczenie cyfry 4: „Słowo nay oznacza kobiecą liczbę „cztery” oraz „słońce”, które jest rodzaju żeńskiego. [...] Słowo jest sekretem każdej kobiety i to ono przyciąga mężczyzn. Wystarczy by kobieta zakryła jakieś części ciała, a już się ich pożąda. Nikt nie uganiałby się za kobietą, która poszłaby na targ nago, choćby była bardzo piękna. Serce mężczyzny jej nie pożąda, jeśli nie ma zasłoniętych nerek [...]. Być nagim to być pozbawionym Słowa”.

Ewa Prądzyńska