Projekt niezrealizowanej polichromii do kościoła akademickiego KUL. Widok od strony prezbiterium na ścianę północną nawy

Ważną częścią twórczości Jerzego Nowosielskiego są realizacje polichromii w świątyniach prawosławnych, grecko- i rzymskokatolickich, będące wyrazem współistnienia kultury Wschodu i Zachodu, malarstwa ikonowego i sztuki abstrakcji. Na początku lat 60. XX wieku artysta otrzymał propozycję wykonania polichromii w kościele akademickim KUL. Niestety stworzony przez niego projekt został odrzucony, a zachowane częściowo szkice projektowe są jedynym świadectwem koncepcji artysty. Program ikonograficzny malowideł zakładał zgodnie z tradycyjnym bizantyńskim podziałem przestrzeni rozróżnienie na sanktuarium (prezbiterium z absydą) i nawę. W ikonografii prezbiterium przenikają się wątki: eucharystyczny, epifaniczny i eschatologiczny. Dekorację nawy zdominował wątek ewangeliczny (sceny maryjne i chrystologiczne) i hagiograficzny. Ze względu na wezwanie kościoła – Świętego Krzyża, artysta włączył do malowideł ściennych również sceny Drogi Krzyżowej. Tak jak w przypadku innych świątyń, Nowosielski przygotował kilka wersji polichromii, różniących się zarówno programem ikonograficznym, jak i kolorystyką. Jedna z wersji dekoracji ściany północnej nawy przewidywała rozmieszczenie scen z rozbudowanym wątkiem hagiograficznym. Artysta stworzył dwa warianty kolorystyczne malatury przywołującej wizerunki świętych i proroków, które różnią się także kompozycją.

Omawiana wersja, bardziej szczegółowa, operuje jasną paletą barw. Geometria podziałów ścian na kwatery nie jest tak rygorystyczna jak w przypadku projektu z zastosowaniem ciemnej kolorystyki (R/7398/ML). W kwaterach artysta rozlokował figury świętych w różnorodnych ujęciach – w całej postaci, popiersiu, obramieniu medalionów trzymających banderole. W malowidłach wnęk znalazły się również sceny biblijne we wnętrzach lub pejzażu, w których według K. Czerni można domyślać się Połowu ryb na jeziorze Genezaret, Spotkania Chrystusa z Samarytanką, Emaus (Nowosielski – sztuka sakralna. Podlasie, Warmia i Mazury, Lublin–Białystok 2019, s. 283).

Anna Hałata