Portret Andrzeja Korwin-Piotrowskiego

Dzieje malarstwa pokazują, że poprzez czerpanie z dokonań poprzedników lub wzajemną wymianę myśli ze współczesnymi artystami tworzy się historia sztuki. Tak też było w przypadku Juliusza Kossaka. Znany jest jego szacunek do twórczości Jana Matejki, Januarego Suchodolskiego, Franciszka Kostrzewskiego, Wojciecha Gersona. Sam natomiast cieszył się uznaniem Józefa Brandta, Maksymiliana Gierymskiego i Piotra Michałowskiego. Ten ostatni udzielił takiej rady początkującemu artyście: „Młodzieńcze, jeśli chcesz konie malować, do czego widzę w tobie wrodzony talent, ucz się przede wszystkim anatomii konia, bez tego przyszłość twego talentu zwichnięta”.

Twórczość Juliusza Kossaka obfituje w portrety konne, sceny polowań, batalistyczne oraz działalność ilustratorską. Upodobał sobie technikę akwareli do tego stopnia, że odważył się na wykonanie wielkoformatowej sceny Śmierć Stefana Potockiego pod Żółtymi Wodami. Akwarela traktowana jest u niego na równi z malarstwem olejnym. Podporządkowana rysunkowi wiernie i niezwykle trafnie oddaje modelunek postaci oraz głębię przestrzeni z zachowaniem perspektywy powietrznej.

Kossak znacząco przyczynił się do popularyzacji sztuki w polskim społeczeństwie. Jego prace były zarówno w pałacach, jak i w domach mieszczańskich. Obrazy odbierano jako przystępne i zrozumiałe, pełne życia zawartego w przedstawianych motywach: krajobrazie, zwierzętach i ludziach.

„Dziś, mogąc zajrzeć w całkowitą działalność Kossaka, dopiero się widzi cały ogrom tego, co on zdziałał, całą mnogość objawów życia, które odtworzyła jego niezmordowana ręka, nigdy niewyczerpana, świeża, jasna i żywa wyobraźnia […]. Cokolwiek żyło na obszarze Polski, wszystko to żyje i żyć będzie w jego dziełach” – pisał S. I. Witkiewicz.

Klara Sadkowska