Postać Nommo

W mitach dogońskich istnieje wiele wątków kosmogonicznych, będących odbiciem dużej wiedzy o Kosmosie. Część z nich opisuje w zaskakująco precyzyjny sposób system gwiezdny Syriusza. Dogonowie wierzą, że Syriusz (zwany powszechnie Syriuszem A, w języku dogo-so Sigi Tolo – „gwiazda Sigi”) ma dwóch towarzyszy – Po Tolo, czyli „gwiazdę fonio” (trawa uprawna z rodzaju Digitaria charakteryzująca się bardzo małymi ziarnami) oraz Emme-ya Tolo – „gwiazdę sorga kobiecego”. W pobliżu Emme-ya Tolo znajduje się według Dogonów planeta – ojczyzna ich przodków.

Wiedza Dogonów o Kosmosie nie ogranicza się tylko do systemu Syriusza. Mieszkańcy Masywu Bandiagara odróżniają gwiazdy od planet. Te pierwsze nazywają tolo i uważają, że są przytwierdzone do nieba i nigdy się nie gubią. Planety natomiast to w języku dogo-so tolo tanaze, czyli gwiazdy, które się obracają. Dogonowie znają między innymi takie planety jak Dana Tolo (Jowisz), Tolo Yazu (Wenus), Yapunu Tolo (Mars).

Ta zaskakująca wiedza jest tematem licznych dyskusji. Wielu badaczy uważa, że „tradycja astronomiczna” Dogonów istniejąca tylko w przekazie ustnym, spisana po raz pierwszy przez antropologów w latach czterdziestych XX wieku jest wynikiem kontaktów Dogonów z wykształconymi Europejczykami. Inni twierdzą, że wiedzę tę przekazać musieli Dogonom, bezpośrednio lub pośrednio przedstawiciele jakiejś niezwykle rozwiniętej cywilizacji, rozporządzającej szerokim zasobem wiadomości w dziedzinie astronomii. Trudno jest rozstrzygnąć ten spór, warto jednak zaznaczyć, że wiedza Dogonów, ich system myślenia podzielany jest przez wiele ludów żyjących w tzw. wewnętrznej delcie Nigru (m.in. Bamana i Bozo).

Ewa Prądzyńska