Postać kobiety z dziećmi

Sztuka dogońska obfituje w przedstawienia wyobrażające kobietę z dzieckiem. Nawiązują one symbolicznie do cenionej w Afryce miłości macierzyńskiej oraz kobiecej płodności. Posiadanie potomstwa jest bardzo ważnym aspektem życia nie tylko u Dogonów, ale w całej Afryce. Dzieci uważane są za wyraz bogactwa i prestiżu. Stanowią rodzaj inwestycji – im większa liczba potomków, tym bardziej rosną szanse na dostatnią i bezpieczną przyszłość.

Brak dzieci traktowany jest jak klęska, odwrócenie boskich praw, zaniedbanie. To na kobiecie ciąży zawsze społeczna presja związana z koniecznością ich posiadania, bo tylko płodna Dogonka spełnia swoją rolę społeczną, wykonuje boski plan, pośrednio wpływa na urodzaj ziemi i gwarantuje ciągłość pokoleń.

Według Ogotemmelego Dolo, mędrca, który przekazał znaczną część wiedzy swego ludu Marcelowi Graule’owi – francuskiemu antropologowi, duży wpływ na płodność kobiety mają słowa mężczyzn kierowane w jej stronę. Każdy bowiem mężczyzna, rozmawiając z kobietą w ciągu dnia zaszczepia w niej „niebiański zarodek” i tym samym wspomaga jej płodność. Zupełnie inaczej działają na kobietę rozmowy nocne, które niszczą ów zarodek i sprawiają, że staje się niezdolna do prokreacji. Nie tylko rozmowy mają znaczenie, ważna jest również jakość wypowiadanych słów. Każde złe słowo skierowane przez mężczyznę do kobiety przedostaje się wraz z wdychanym powietrzem do nosa i wędruje przez gardło, wątrobę aż do narządów rodnych zanieczyszczając je, a wypowiadane w odwrotnym kierunku, oddala kobietę od mężczyzny i spłodzenie potomka staje się niemożliwe.

Aby oczyścić ciało, zmyć krzywdzące słowo i tym samym przywrócić płodność, kobieta musi smarować się olejkiem z drzewa sa (lannea acida) przechowywanym zwyczajowo w naczyniu, przypominającym swym kształtem płód.

Ewa Prądzyńska