Kolia paciorków z wisiorkiem

Delikatna ozdoba złożona z niewielkich brązowych rurek separowanych drobnymi paciorkami z niebieskiego szkła została zwieńczona wisiorkiem z brązu w kształcie miniaturowego topora o podwójnym ostrzu. Jest to znalezisko unikatowe. Pochodzi z grobu odkrytego na początku grudnia 1935 roku w trakcie prac ziemnych w ogrodzie pana Bose. Z powodu silnych mrozów badania wykopaliskowe pod kierunkiem szczecińskiego archeologa Hansa Jürgena Eggersa podjęto dopiero wiosną 1936 roku. W ich wyniku odsłonięte zostały pozostałości prostokątnego bruku kamiennego o wymiarach 3 × 4 m, na którym znajdowały się przepalone kości ludzkie i tzw. dary grobowe. Całość przykrywała warstwa kamieni tworząca nasyp kurhanu. W sumie znaleziono 62 przedmioty, w tym cztery naczynia gliniane oraz rozmaite wyroby z brązu (m.in. naszyjniki, bransolety, szpile, zapinkę, noże, szczypczyki, brzytwę, guziki, kółka z brązu). Wszystkie trafiły do zbiorów Muzeum Krajowego w Szczecinie (Pommersches Landesmuseum in Stettin), gdzie pozostawały do momentu ewakuacji w głąb Niemiec w 1944 roku. Wyposażenie grobu powróciło do Szczecina dopiero w 2009 roku w wyniku polsko-niemieckiej wymiany dawnych zabytków archeologicznych. Kurhan odkryty w Baniach, datowany na 2. połowę IV okresu epoki brązu (lata ok. 1000–900 BC), jest jednym z ciekawszych znalezisk archeologicznych z młodszej epoki brązu w tej części Pomorza. Z uwagi na bogactwo wyposażenia zyskał w literaturze naukowej miano grobu książęcego. Odkryte w nim przedmioty są dziełem miejscowych metalurgów, ale nawiązują do wyrobów z południa i północy Europy. Prezentowaną kolię należy wiązać najpewniej z wzorcami południowymi.

Dorota Kozłowska