Postać kobiety z dziećmi

Dogońska wiedza na temat własnej religii, mitologii i otaczającego świata jest bardzo rozległa i rozbudowana. Jej dogłębną znajomością może się pochwalić jedynie wąskie grono mężczyzn. Poznawanie świata, praw nim rządzących, własnej kultury jest zawsze bardzo długim procesem. Dzieci i młodzież nabywają taką wiedzę poprzez aktywne uczestnictwo w pracach domowych, wydarzeniach rodzinnych oraz świętach wspólnotowych. Takie codzienne nauczanie nazywa się u Dogonów atemu. Polega ono na tym, że dzieciom wyjaśnia się pochodzenie nazwy, funkcję i znaczenie przedmiotów używanych w życiu codziennymi, roślin i zwierząt, a nawet mijanych ludzi. Dobrą okazją do przekazywania i przyswajania wiedzy jest uczestnictwo w zabawach i rozrywce. Regularnym nauczaniem zajmuje się ginna bana, który swoje ustne objaśnienia uzupełnia często rysunkami wykonywanymi na piasku. Okazją do nauki jest także przysłuchiwanie się dorosłym, którzy opowiadają legendy (poro-so), opowieści historyczne (so-pei), bajki (elume), zadają zagadki (enwenren), przywołują przysłowia (tanriyan) i śpiewają piosenki (nii). Dzieci nabywają też wiedzy o własnej kulturze, uczestnicząc w różnych uroczystościach, np.: Bulo – święto siewów, organizowane na przełomie maja i czerwca, Bogo – ceremonia z okazji ofiary składanej z pierwszych produktów roślinnych i zwierzęcych, mająca miejsce we wrześniu, czy Goru – święto zbiorów obchodzone na przełomie grudnia i stycznia. Dogońskie atemu wymaga współobecności i współdziałania kilku pokoleń.

Taki rodzaj kultury, w której wiedza przekazywana jest młodemu pokoleniu przez starsze nazwany został przez amerykańską antropolożkę Margaret Mead postfiguratywnym.

Ewa Prądzyńska