Wielka Kijowsko-Peczerska Ławra - Sobór Zaśnięcia Matki Bożej

Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej (Uspienski Sobor) jest jedną z najważniejszych świątyń dla historii wschodniego chrześcijaństwa i historii Rusi. Była miejscem pochówku książąt kijowskich i prawzorem wszystkich prawosławnych kościołów klasztornych.

Historia świątyni sięga XI wieku. Sobór został założony w 1073 roku z inicjatywy Teodozjusza Peczerskiego i wzniesiony w ciągu trzech lat kosztem księcia Światosława Jarosławowicza (1027-1076), syna księcia Jarosława I Mądrego. Niewiele wiadomo o wyglądzie pierwszej świątyni. Legenda mówi, że udział w jej powstaniu mieli greccy mistrzowie, przybyli z Konstantynopola na polecenie Matki Boskiej, która ukazała się im we śnie.

Sobór ucierpiał w wyniku trzęsienia ziemi w 1230 roku i grabieży podczas najazdu mongolskiego w 1240 roku. Odnowiony w 1470 roku dwanaście lat później ponownie został ograbiony i zniszczony przez Tatarów krymskich chana Mengli I Gireja. Odrestaurowany niszczał w rozległym pożarze w 1718 roku. Po odbudowie przetrwał aż do II wojny światowej, kiedy został wysadzony w powietrze.

Architektoniczny i zdobniczy kształt widoczny na zdjęciu zawdzięcza świątynia restauracji z 1729 roku, w czasie której została rozbudowana i ozdobiona w stylu ukraińskiego baroku. Widoczna na zdjęciu zachodnia elewacja jest trójkondygnacyjna, podzielona na trzy części, a każda z nich zwieńczona rozbudowanym barokowym naczółkiem. Dwa boczne ryzality trójosiowe wysunięte są do przodu w stosunku do jednoosiowej części centralnej. Część środkowa elewacji, w której znajduje się główne wejście do świątyni jest w całości bogato dekorowana zarówno malowidłami, jak i sztukateriami. Dekorację bocznych części stanowią sztukatorska oprawa okien oraz wyobrażenia świętych zamieszczone w naczółkach. Główne wejście osłonięte jest niewielkim arkadowym portykiem z trójkątnym naczółkiem. Świątynię wieńczy siedem kopuł złoconych, z których na zdjęciu widocznych jest pięć.

Elewację świątyni częściowo zasłaniają – nieistniejące już dziś – drzewa. Grupa drzew po prawej stronie – być może sad - ogrodzona jest drewnianym ogrodzeniem z desek. Przed budynkiem uwieczniona została grupa kilkunastu mnichów w czarnych szatach i czarnych nakryciach głowy. Na rozległym gruntowym placu przed soborem widać ptaki szukające w ziemi pożywienia oraz pijące wodę z kałuży.

Po prawej stronie soboru ujęto okazały hełm cerkwi refektarzowej pw. śś. Piotra i Pawła zbudowanej w latach 1686-1694, którą w 1893 roku wyburzono. Na jej miejscu w latach 1893-1895 wzniesiono nową cerkiew refektarzową pw. śś. Antoniego i Teodozjusza Peczerskiego według projektu architekta V. M. Nikołajewa. Nowa cerkiew zwieńczona jest odmienną w wyglądzie półokrągłą, nieco spłaszczoną kopułą z latarnią.

Z lewej strony soboru, w głębi widoczny jest barokowy budynek mieszczący dziś Muzeum Historycznych Kosztowności Ukrainy.

Album Widoki Kijowa - Виды Киева [Vidy Kieva] wydała firma Leona Idzikowskiego, działająca w Kijowie od 1858 aż do 1918 roku, kiedy została przejęta przez władze bolszewickie. Po śmierci właściciela w 1865 roku księgarnię i wydawnictwo prowadziła jego żona Hersylia z Buharewiczów. Przez 32 lata jej zarządzania (do 1897 roku) oficyna wydawnicza znakomicie się rozwinęła, stając się jedną z największych w branży we wschodniej Europie. Firmą kierował również syn Władysław Idzikowski do 1920 roku. Wydawnictwo utrzymywało ożywione kontakty z księgarniami zachodnimi. Filię w Warszawie otwarto przy ulicy Marszałkowskiej 119 w 1911 roku, a następnie przeniesiono w Aleje Jerozolimskie pod nr 18. Przy siedzibie głównej w Kijowie w prestiżowej alei Kreszczatik działała czytelnia dla klientów. Firma prowadziła również biuro koncertowe i galerię artystyczną.

Autorem zdjęć w albumie Widoki Kijowa jest Franciszek de Mezer (1830-1922), kijowski malarz i fotograf. Zasłynął i przeszedł do historii jako mistrz wysokiej jakości zdjęć, dokumentalista starego Kijowa. Był oficjalnym fotografem Uniwersytetu św. Włodzimierza w Kijowie. Jego atelier, podobnie jak księgarnia Leona Idzikowskiego, również mieściło się przy Kreszczatiku.

Album znajdujący się w zbiorach Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie zawierający zestaw dwunastu luźnych kart jest pewnym wyborem z bogatej twórczości Franciszka de Mezera. Jego widoki Kijowa były dystrybuowane przez wydawnictwo Leona Idzikowskiego prawdopodobnie w dużych ilościach jako popularna pamiątka z podróży lub upominek, co nie ujmuje jakości ani fotografiom, ani też elegancji twardej kopertowej oprawy w płótnie w kolorze bordo z tłoczonymi białymi literami.

Album powstał w pomiędzy 1888 a 1893 rokiem, o czym można wnioskować na podstawie fotografii. Jedna z nich przedstawia pomnik Chmielnickiego na Placu Sofijskim odsłonięty w 1888 roku, inna zaś zabudowania cerkwi pw. śś. Piotra i Pawła, które w 1893 roku zburzono w celu wzniesienia nowej świątyni.

Każde z dwunastu zdjęć naklejone jest na sztywną kartę z nadrukowaną bordiurą o geometrycznym wzorze. Poniżej tej ozdobnej ramki znajduje się tłoczony znak firmowy fotografa „Fr. De Mezer A Kieff” – znak artysty fotografa. Na rewersie karty naklejony jest znak oficyny wydawniczej Leona Idzikowskiego w kształcie palety malarskiej z napisem: Librairie, Magasin de Musique et Salon Artistique Léon Idzikowski Kieff Maison Popoff.

Ewa Mostowicz-Kapciak