Portret Adama Szaniawskiego herbu Junosza

Adam Kazimierz Szaniawski herbu Junosza był przedstawicielem drobnej szlachty, lecz ze starego rodu z ziemi łukowskiej. Protoplastą rodu był prawdopodobnie Mikołaj z Szaniawy. Nadano mu tytuł szlachecki i dobra ziemskie już w 1. ćwierci XV wieku za zasługi na polu walki. Wielu przedstawicieli tej rodziny pełniło ważne funkcje w kraju i znalazło miejsce na kartach historii. Wśród znanych i poważanych  członków familii Szaniawskich poczesne miejsce  zajmował również Adam Kazimierz, który od 1705 roku aż do śmierci w 1725 roku sprawował urząd kasztelana lubelskiego. Jego wcześniejsze zasługi w służbie Rzeczypospolitej były doceniane.

W 1702 roku wspólnie z załogą grodu próbował powstrzymać oddziały szwedzkie przed zajęciem Lublina, niestety bezskutecznie. Szwedzi, okupując miasto, grozili spaleniem niezwykle ważnych dokumentów: ksiąg grodzkich i trybunalskich, czemu zapobiegł Szaniawski „[…] ledwie zdrowie uniósłszy swoje, wielką i prawie ostatnią na substancji swojej poniósł od Szwedów ruinę”. Za starania o bezpieczeństwo tychże dokumentów Sejm przyznał mu tysiąc talarów. Pełnił liczne urzędy, wystawiał zbrojnych rycerzy, na przykład chorągiew pancerną, w razie potrzeby pospolitego ruszenia, w jego posiadaniu były dobra w województwie lubelskim oraz dwory zarówno w Lublinie, jak i Kamieńcu Podolskim. Był również fundatorem kościoła parafialnego w Trzebieszowie oraz donatorem klasztoru dominikanów lubelskich i oo. Pijarów w Łukowie, po krewnym Feliksie objął pieczę nad ukończeniem budowy kaplicy Szaniawskich przy lubelskim kościele oo. Dominikanów.

Tak liczne zasługi i tytuły mogły wpłynąć na powstanie sarmackiego portretu Adama Szaniawskiego jeszcze za jego życia. Wskazywałby na to bardzo realistyczny portret szlachcica, o indywidualnych rysach i sugestywnej mimice. W prawej części obrazu, nad postacią, namalowano herb Junosza i litery A. S. K. L. rozmieszczone w prostokącie wokół herbu, które odnoszą się do sprawowanej funkcji Adama Szaniawskiego – kasztelana lubelskiego.

Magdalena Norkowska