Portrety Germanika i Agrypiny I

Obiekt przedstawia portrety Germanika i Agrypiny skierowane ku sobie. Każdy z nich jest osobno obwiedziona wieńcem, trzymanym przez uskrzydloną latającą Wiktorię, która stoi pomiędzy portretami. Włosy Agrypiny są zebrane w długi warkocz spadający na szyję.

Germanik był wodzem rzymskim, członkiem dynastii julijsko-klaudyjskiej, bratankiem cesarza Tyberiusza, ojcem cesarza Kaliguli. Cieszył się uznaniem i miłością Rzymian, ponieważ uosabiał w sobie połączenie cnót duchowych i fizycznych. Od najmłodszych lat brał udział w kampaniach wojennych. Był wodzem wsławionym w wielu bitwach w Germanii oraz Azji. Został nawet obwołany przez zbuntowane wojsko cesarem, ale nie przyjął tego tytułu pozostając wierny prawowitemu następcy. Jego żoną była Agryppina córka Marka Agryppy. Była oddaną żoną, towarzyszącą mężowi we wszystkich wyprawach. Urodziła wiele dzieci w tym późniejszego cesarza Kaligulę. Zarzucano jej niepohamowany charakter oraz ostrość w postępowaniu i nadmierną ambicję. Te cechy za życia Germanika stanowiły o sile i powodzeniu obojga. W 19 roku n.e. Agrypina przebywała z Germanikiem we wschodnich prowincjach Rzymu, gdy jej mąż zmarł w niejasnych okolicznościach. Agrypina po śmierci męża walczyła o władzę, ale nie znalazła wystarczającego poparcia. Ostatnie lata życia spędziła w niełasce. Po wstąpieniu na tron Kaligula rehabilitował nieżyjącą już matkę.

Prezentowany wycisk gemmy ma okrągły wypukły kształt, na bardzo wklęsłym tle. Obwiedziony jest płaskim obramieniem. Podobny wycisk jak opisany znajduje się w „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta.

Gemma to kamień szlachetny lub półszlachetny w kształcie okrągłej lub owalnej płytki ozdobiony reliefem. Gemma z reliefem wklęsłym to intaglio (albo integlia), z reliefem wypukłym - kamea. Wykonywane z cennych  kamieni o zróżnicowanym warstwowo  kolorycie, urzekały pięknem i precyzją wykonania. Były używane jako elementy  biżuterii, zdobiły naszyjniki, medaliony, pierścienie, bransolety, tabakierki, szkatułki, zegary, kabinety, itp. Na ich cenę rynkową składała się wartość użytego kamienia, jego opracowanie oraz jubilerska oprawa.

Stanisław Kostka Potocki gromadził swą kolekcję gemm w ramach prowadzonych przez niego badań nad sztuką starożytną, opublikowanych w dziele O sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski, wydanej w Warszawie w 1815 roku.

Do celów studyjnych nad ikonografią antyczną służyły badaczom i kolekcjonerom zestawy kopii gemm, wykonywanych ze specjalnie przeznaczonych do tego celu past, tzw. wyciski.  Były one wiernymi odbitkami reliefu  i  kształtu gemm, lecz nie uwzględniały zróżnicowania kolorystycznego. Obecnie w zbiorach wilanowskich znajdują się tylko wspomniane wyciski gemm, pozostałości  warsztatu naukowego S. K. Potockiego, natomiast jego kolekcja uległa rozproszeniu.

W zespole 239 zachowanych wycisków wyróżnić należy trzy grupy obiektów. Pierwsza, to wyciski gemm antycznych. Drugą i trzecią  grupę stanowią wyciski  kopii gemm antycznych i kamieni wykonanych  na wzór  starożytnych.

Oryginalne gemmy z daktylioteki Lippert’a znajdziesz tutaj: gemma 1, gemma 2;

Ilustracje pochodzą z “Gemmae et sculpturae antiquae depictae”, Agostini, Leonardo, 1699;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)