Dwa popiersia brodatych mężczyzn [Mago i Dionizjusz z Utyki]

Obiekt ukazuje dwa męskie popiersia przedstawione z lewego profilu nakładające się na siebie. Oba wizerunki są do siebie podobne. To mężczyźni o mocnych rysach twarzy i głęboko osadzonych oczach z bardzo kręconymi, gęstymi włosami, brodami i wąsami. Postać z przodu ma na głowie silnie drapowaną chustę. Na ramionach widoczne są drapowanie tuniki.

Przedstawienie zostało zidentyfikowane w oparciu o Daktyliotekę stworzoną przez Philippa Daniela Lipperta przechowywaną w Dreźnie.

Prezentowany obiekt to owalny, wypukły wycisk na wklęsłym tle, obwiedzionym jest wałkiem z marginesem. Z prawej strony na marginesie widoczny jest mały ubytek.

Gemma to kamień szlachetny lub półszlachetny w kształcie okrągłej lub owalnej płytki ozdobiony reliefem. Gemma z reliefem wklęsłym to intaglio (albo integlia), z reliefem wypukłym - kamea. Wykonywane z cennych  kamieni o zróżnicowanym warstwowo  kolorycie, urzekały pięknem i precyzją wykonania. Były używane jako elementy  biżuterii, zdobiły naszyjniki, medaliony, pierścienie, bransolety, tabakierki, szkatułki, zegary, kabinety, itp. Na ich cenę rynkową składała się wartość użytego kamienia, jego opracowanie oraz jubilerska oprawa.

Stanisław Kostka Potocki gromadził swą kolekcję gemm w ramach prowadzonych przez niego badań nad sztuką starożytną, opublikowanych w dziele O sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski, wydanej w Warszawie w 1815 roku.

Do celów studyjnych nad ikonografią antyczną służyły badaczom i kolekcjonerom zestawy kopii gemm, wykonywanych ze specjalnie przeznaczonych do tego celu past, tzw. wyciski.  Były one wiernymi odbitkami reliefu  i  kształtu gemm, lecz nie uwzględniały zróżnicowania kolorystycznego. Obecnie w zbiorach wilanowskich znajdują się tylko wspomniane wyciski gemm, pozostałości  warsztatu naukowego S. K. Potockiego, natomiast jego kolekcja uległa rozproszeniu.

W zespole 239 zachowanych wycisków wyróżnić należy trzy grupy obiektów. Pierwsza, to wyciski gemm antycznych. Wśród nich kamieni z sygnaturami mistrzów greckich tej klasy jak: Solon, Sostratos,  Aulus,  Onesas,  Sosocles, Carpos,  Tryphon, Aspasios, Philemon, Evodus.

Drugą i trzecią  grupę stanowią wyciski  kopii gemm antycznych i kamieni wykonanych  na wzór  starożytnych. Do nich należy duży zespół  prac sygnowanych  przez rytowników z  Neapolu Antoniego i  Jana Pichlerów oraz prace takich rysowników jak Alessandro Cades, Carl Constanzioni,  Louis Marchant, Antonio Passaglia, Edward Burch, a także kamienie przypisywane rytownikom polskim, czynnym przy dworze Stanisława Augusta: Jana Regulskiego, Józefa Wolfa, bądź współpracującego z S. K. Potockim - R. V  Jeuffroy. Dwa obiekty noszą oznakowanie  kolekcji Lorenza de Medici.

Oryginalną gemmę z daktylioteki  Lippert’a znajdziesz tutaj: Mago und Dionysius von Utica

Ilustracje pochodzą z „Illustrium imagines, ex antiquis marmoribus, nomismatibus, et gemmis expressae : quae exstant Romae, maior pars apud Fulvium Vrsinum”, Galle, Théodore, 1606; „Veterum illustrium philosophorum, poetarum, rhetorum, et oratorum imagines : ex vetustis nummis, gemmis, hermis, marmoribus, alijsque antiquis monumentis desumptae”, Bellori, Giovanni Pietro, Blondeau, Jacques, Calandrucci, Giacinto, Rossi, Giovanni Giacomo de, 1685;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)