Strzelba wałowa

Pojawienie się na polach bitew prochu zapoczątkowało kolejny „wyścig zbrojeń”. Rozpoczęto prace nad nowymi typami broni długiej, krótkiej i artylerii. Zmieniano kalibry, szukając najodpowiedniejszego do walki z przeciwnikiem w zbroi, zmieniano wagę broni tak, by można było prowadzić ogień z konia. Dla poprawienia celności zaczęto stosować coraz doskonalsze przyrządy celownicze oraz rozpoczęto gwintowanie lufy. Jednym z ważnych elementów w nowej broni, pozwalającym na skuteczny ogień bez względu na warunki atmosferyczne i jednostkowe wyszkolenie było stworzenie mniej zawodnego zamka. Pierwsze zamki, tzw. Lontowe, były bardzo wrażliwe na warunki atmosferyczne, zamki kołowe zaś były kosztowne, skomplikowane, wymagały fachowej obsługi. Zamki skałkowe, bardziej niezawodne w działaniu, nadal były narażone na warunki pogodowe (nie mogło dojść do zamoknięcia proch na panewce). Zamek kapiszonowy powstał w 1818 r. i był rozwinięciem zamka z 1807r. autorstwa szkockiego duchownego J. M. von Dreysena. Na przełomie lat 30 i 40 XIX wieku stał się powszechnie używany. Jego innowacją było wprowadzenie tzw. kapiszona (miedziana miseczka zawierająca piorunian rtęci, zwany też kapslem), który był nakładany na rurkę zwaną kominkiem (umieszczoną w przedniej części zamka). Kurek po zwolnieniu przez mechanizm spustowy powodował wybuch piorunianu rtęci i doprowadzał do zapalenia ładunku miotającego czyli wystrzału. Mimo „rewolucyjnego” podejścia do odpalania ładunku już w 2 połowie XIX w. zamek ten został wyparty przez wynalezienie broni odtylcowej, naboju zespolonego i wprowadzenie zamków iglicowych. W tego typu zamek (typ francuski) wyposażony jest sztucer myśliwski skałkowy w zbiorach naszego muzeum. Całkowita długość sztucera to 1215 mm (lufa 811 mm), kaliber 17 mm. Broń z lufą gwintowaną o 8 nacięciach, muszka stalowa podłużna na szerokiej podstawie, celownik szczerbinkowy, ramieniowy z możliwością pionowego regulowania przy pomocy śrubki.

Przemysław Kucia