Waza z pokrywą - Żywioł Ognia

Jeden z dwóch porcelanowych wazonów z serii żywiołów, reprezentujący „Ogień” i stanowiący parę do wazonu przedstawiającego „Ziemię” również znajdującego się w wilanowskiej kolekcji (Wil.2354). Żywioł został przedstawiony jako bitwa – na brzuścu w reliefie scena batalistyczna z żołnierzami na koniach skupionymi wokół armaty, która jest nawiązaniem do ognia. Po bokach wazonu przedstawiono przedmioty związane z wojną, takie jak zbroja, liście palmy (symbol zwycięstwa), bęben czy kołczan, a na podstawie umieszczono postać tureckiego jeńca. Bóstwami pojawiającymi się w dekoracji są Mars w antycznej zbroi oraz Zeus na orle z piorunami w dłoni (na pokrywie). Dekoracyjny wazon przeznaczony był do oglądania z przodu, jego druga strona ma dużo skromniejszą dekorację. Znajduje się tam kartusz z napisem DIEU ET MON DROIT (Bóg i moje prawo).

Modele kompletu wazonów z czterema żywiołami wykonał jeden z najsłynniejszych modelerów miśnieńskich Johann Joachim Kaendler. Zostały zamówione jako prezent dyplomatyczny dla Ludwika XV. W styczniu 1742 roku artysta rozpoczął prace nad pierwszym z nich – środkowym z kompletu, który miał symbolizować rozkwit królestwa Francji. Po środku znajdował się portret Ludwika XV, a po bokach umieszczono Florę i Famę. Cztery boczne wazony przedstawiały Ogień i Ziemię (wazy z pokrywami) oraz Wodę i Powietrze (uformowane w kształt klasycznych dzbanów). Projekt był prawdziwym popisem artystycznym, jak i technologicznym – wykonanie tak dużego i skomplikowanego obiektu wymagało sprawności i wiedzy, aby wyszedł on niepopękany z wypału w wysokiej temperaturze. O ważności tych projektów świadczy fakt, że Kaendler własnoręcznie wykańczał detale tuż przed ich wypałem, czym zwykle zajmowali się mniej wykwalifikowani pracownicy.

Serię produkowano także później – do takich egzemplarzy należy zabytek wilanowski, nie pozostawiony w bieli porcelany, ale bogato i naturalistycznie malowany w technice naszkliwnej. W zbiorach wilanowskich waza znajduje się z pewnością już od połowy XIX wieku, co potwierdza inwentarz spisany po 1850 roku.

Agnieszka Żuber