Dziewczyna w czepeczku - portret

Łagodnie przechylona głowa, pełne zatroskania spojrzenie i subtelny uśmiech charakteryzują modelkę pozującą do portretu. Biały strój z błękitnymi dodatkami w postaci wstążek związanych w kokardy współgra z tłem, w którym te dwie barwy zostały powtórzone. Czepek ocieniający twarz chroni ją przed niechcianym skutkiem działania promieni słonecznych (opalenizna nie przystawałaby do domniemanej wysokiej pozycji społecznej kobiety). Charakterystyczny kształt nakrycia głowy modelki zapewnia obrazowi rozpoznawalność.

Autor portretu pozostaje nieokreślony. Bliskie analogie prezentują wizerunki namalowane przez Pietra Antonia Rotariego około 1756 r. w Rosji, gdzie artysta przebywał na zaproszenie carycy Elżbiety Piotrowny. Podobieństw doszukać można się zwłaszcza w pracach wykonanych do pałacu Peterhof. Wśród wilanowskich pasteli, które skłonni bylibyśmy wiązać z kręgiem oddziaływań Rotariego, pastel ten wyróżnia się artyzmem.

Udany wizerunek młodej kobiety, ukazujący jej urodę w całej świeżości, lecz i ulotności pozwala widzowi w pełni docenić zalety pastelu jako techniki sytuującej się na styku rysunku i malarstwa. Jej specyfikę w pewnym stopniu objaśnia już sama nazwa: słowo „pastel” pochodzi od włoskiego „pasta”, oznaczającego ciasto. Mamy tu obrazowe nawiązanie do procesu przygotowywania kredek pastelowych: pigment miesza się ze specjalnym spoiwem, dodaje się do niego kredę lub gips i zostawia do wyschnięcia. Wytworzone w taki sposób kredki mają czyste, jaskrawe kolory. Miesza się je bezpośrednio na podobraziu, uzyskując bardzo złożone tony barwne. Pastel daje dużą swobodę, pozwala na pracę szybką, nieograniczoną tempem schnięcia kolejnych warstw malarskich. Daje możliwość zarówno zaakcentowania dynamiki gestu rysunkowego, jak i budowania pełnych światła, wręcz aksamitnych, matowych płaszczyzn, gdzie kolory miękko i płynnie przechodzą jeden w drugi.