Wazon hialitowy ze złoceniami - motywy `chinoiserie`

Szklany wazon o szerokim, wycinanym w zęby wylewie. Naczynie zawdzięcza swój niezwykły wygląd w dużej mierze materiałowi, z jakiego zostało wykonane – czarnemu, nieprzezroczystemu szkłu. Jego wynalazcą był Georg Franz August Longueval, hrabia Buquoy (1781-1851). Matematyk, fizyk, chemik i filozof, a także właściciel kilku hut szkła uzyskał dzięki swoim eksperymentom nową recepturę na masę szklaną o kolorze głębokiej czerni. Jej twórca sam nadał jej nazwę - „hialit”– zainspirowaną greckim słowem oznaczającym szkło („hyalos”). Zostało ono wprowadzone do produkcji w 1817 roku i szybko stało się bardzo modne. Tworzono z niego bardzo szeroki asortyment przedmiotów: filiżanki, flakoniki, wazony, pojemniki na herbatę, świeczniki i wiele innych. Mimo posiadanego przez hrabiego Buquoy patentu wkrótce inne fabryki zaczęły produkować podobne wyroby reagując na zapotrzebowanie na nie. Moda na hiality trwała jednak stosunkowo krótko – mniej więcej do końca lat 40. XIX wieku, później ustąpiły one miejsca innym wyrobom szklarskim.

Wygląd tego materiału, upodobniający przedmioty z niego wykonane do laki sprawił, że szybko zaczęto je dekorować motywami inspirowanymi sztuką dalekowschodnią, pojawiającymi się w sztuce europejskiej już od XVII wieku. Na wilanowskim wazonie, jak i wielu innych, wykonano je w technice złocenia. Niektóre z powierzchni złoconych wypolerowano, inne pozostawiono matowe – uzyskując dzięki temu dodatkowy rysunek w miejscach złoceń i podkreślając ich urodę. Wśród motywów dekorujących zabytek odnajdujemy te najbardziej typowe: pawilon stojący na wodzie z kładką łączącą go z lądem, postać stylizowaną na chińską z charakterystycznym warkoczykiem i wąsami, żurawia w locie i palmy. Zdobienie uzupełniają drobne motywy roślinne i owady.

W kolekcji wilanowskiej znajduje się także wazon do pary (Wil.5691) ozdobiony tymi samymi głównymi motywami, o lekko odmiennym układzie.

Hasła słownika terminów kontekstowych: chinoiserie, pawilon, palma, rośliny