Płacz Polaków po Ojczyźnie 1831

Grafika barwna przedstawia smutny obraz utraty nadziei społeczeństwa polskiego po upadku powstania listopadowego. Ojczyznę opłakują prawdopodobnie ojciec z dwoma synami, którzy wspólnie poszli do boju o wolność. Kamienny słup z napisem „Finis Poloniae” oznacza koniec wolnego kraju.

Powstanie listopadowe było pierwszym powstaniem narodowowyzwoleńczym. Po jego upadku Polacy utracili resztki suwerenności. Ograniczono autonomię Królestwa Polskiego, zniesiono sejm, żołnierzy wcielono do armii rosyjskiej, zlikwidowano polskie szkolnictwo wyższe, nastąpiła rusyfikacja administracji. W 1840 roku wprowadzono rubel jako walutę na ziemiach pod zaborem rosyjskim.

W tych trudnych warunkach społeczno-politycznych rozwijała się ikonografia polonijna. Historia naszego kraju wymusiła niejako na artystach poruszanie tematów historycznych, alegorycznych, rodzajowych, nawiązujących do bieżącej sytuacji zniewolonego kraju. Podejmowali go zarówno artyści wybitni, jak też anonimowi twórcy. Wszyscy czuli się zobowiązani czcić pamięć Ojczyzny i jej bohaterów. Druki ulotne, grafiki, a w późniejszym czasie pocztówki zaspokajały zapotrzebowanie społeczeństwa na tego typu obrazy. Były znacznie tańsze niż obrazy olejne, w związku z tym bardziej dostępne. Przekaz ilustracyjny był łatwy w odbiorze i nie wymagał tłumaczenia. Tytuł lub komentarz pod dziełem całkowicie wyjaśniał, w jaki sposób interpretować scenę.