Popiersia Sylena i Dionizosa [Sokrates i Platon]

Przedstawiony elipsoidalny, wypukły wycisk, na wklęsłym tle, otoczony wałkiem z marginesem, przedstawia dwa profile głów zwrócone ku sobie. Jedna z postaci to Sylen, druga to Dionizos. Do XIX w. interpretowano je także jako głowy Platona i Sokratesa. W „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta. Opisana jest jako wizerunek Sokrates i Platona.

Kolekcja gliptyczna wilanowskiego zbioru to fascynujący zapis historii sztuki antycznej. Pierwotnie należąca do Stanisława Kostki Potockiego, to prawdziwy skarb muzealny. Zawiera 239 wycisków, z których niestety 6 zaginęło, podzielonych na dwie medalierki oznaczone numerami inwentarza Wil.3083/1 i Wil.3083/2, każda z osiemnastoma szufladkami.

Repertuar odcisków jest niezwykle zróżnicowany, obejmując portrety, popiersia historyczne, postacie mitologiczne, sceny historyczne i mitologiczne, rzeźby, zwierzęta, wazy oraz maski. Odciski wykonane z czerwonej masy sugerują różnorodne pochodzenie.

Najciekawszym okresem w historii kolekcji jest rok 1785, gdy hrabia Potocki podróżował do Włoch w towarzystwie księżnej Izabelli Lubomirskiej. Zgromadził około dwudziestu gemm antycznych, a niektóre z nich pochodziły nawet z własnych wykopalisk. Kolejne podróże dodatkowo wzbogaciły zbiory.

Kolekcja pełni również rolę biblioteczki na temat gliptyki, co umożliwiło Potockiemu profesjonalne podejście do zbiorów. Z czasem trafiła do pałacu w Wilanowie, gdzie stała się częścią ekspozycji muzealnej.

W kolekcji wyróżniamy trzy grupy obiektów: odciski gemm antycznych, ich kopie oraz kamienie wykonane na wzór starożytnych. Sygnatury mistrzów greckich dodają kolekcji wyjątkowego charakteru.

Gliptyka, czyli sztuka rzeźbienia w kamieniu, posiada bogatą historię. Daktylioteki z odciskami gemm stały się popularne w XVIII wieku, pełniąc rolę dydaktyczną i edukacyjną. Wartość kolekcji tkwi nie tylko w artystycznej doskonałości gemm, ale także w ich wartości dokumentacyjnej, umożliwiając zgłębianie tajników sztuki starożytnej.

Oryginalną gemmę z daktylioteki  Lipperta znajdziesz tutaj: Sokrates i Platon, gemma 2

Ilustracje pochodzą ze zbiorów Rijksmuseum Amsterdam oraz “One hundred and eight plates of antique gems engraved by Francesco Bartolozzi”, Marlborough, George Spencer, 1860;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)