Pomnik Jana Tęczyńskiego i królownej szwedzkiej (Cecylii) w Kraśniku

Domniemany niezwykły nagrobek Jana Baptysty Tęczyńskiego, właściciela Kraśnika, i jego narzeczonej Cecylii Wazy, królewny szwedzkiej, jest jednym z kilku cennych nagrobków nowożytnych w kraśnickim kościele Wniebowzięcia NMP (do 1865 kanoników regularnych). Z pomnikiem tym wiąże się historia tragicznej miłości młodego polskiego magnata i jego rówieśniczki, pięknej i wykształconej córki króla Szwecji Gustawa I Wazy.

Jan Baptysta hrabia Tęczyński (1540–1563), jedyny syn Stanisława Gabriela, kasztelana lwowskiego i wojewody krakowskiego, był najmłodszym senatorem Rzeczypospolitej, pełnił też urzędy wojewody bełskiego (1563 rok) i starosty lubelskiego (lata 1560–1663). Staranne wykształcenie odebrane we Francji, uzupełnione podróżami połączonymi z misjami dyplomatycznymi po Półwyspie Iberyjskim, zdecydowało o obdarzeniu go zaufaniem przez króla Zygmunta Augusta. 20 lipca 1561 roku stanął na czele poselstwa polskiego do Szwecji celem między innymi doprowadzenia do małżeństwa Katarzyny Jagiellonki z Janem Wazą, bratem króla Eryka XIV. Młody dyplomata ukończył misję z powodzeniem. Podczas niej zakochał się w Cecylii, siostrze władcy Szwecji. Eryk XIV wyraził zgodę na oświadczyny młodego Tęczyńskiego, który jesienią wrócił do kraju. Z końcem roku spisano umowę przedślubną. Jednakże Eryk XIV z początkiem 1563 roku wycofał się ze zgody na to małżeństwo. Jan Baptysta postanowił wznowić negocjacje w sprawie ślubu. Jesienią tegoż roku wyruszył ze stuosobowym orszakiem do Szwecji po rękę królewny. Niestety wskutek trwających w tym czasie na Bałtyku starć między eskadrami duńską i szwedzką Tęczyński został wzięty przez Duńczyków do niewoli i uwięziony w Kopenhadze, gdzie z końcem roku zmarł. Ciało magnata sprowadzono do Polski i pochowano w kościele w Kraśniku.

Historia niespełnionej miłości inspirowała pisarzy i artystów. Miał o tym świadczyć wykonany w warsztacie Santi Gucciego około 1604–1605 roku manierystyczny nagrobek w świątyni kraśnickiej. Wyrzeźbione na nim postacie dwojga młodych ludzi trzymających się za ręce i obejmujących ramionami, tworząc kształt serca, miały przedstawiać Tęczyńskiego i jego ukochaną.

Według późniejszych badań postacie to zmarłe dzieci Andrzeja Tęczyńskiego, który po śmierci Jana Baptysty do 1579 roku był właścicielem Kraśnika.

Renata Bartnik