Bogurodzica Radość Strapionych

Słowa modlitewnej pieśni liturgicznej – stichiry  ku czci Bogurodzicy ”Radości wszystkich strapionych i Orędowniczko pokrzywdzonych…” zapoczątkowały nazwę ikony Radość Strapionych lub Radość Wszystkich Strapionych. Pierwszy obraz pod tym tą nazwą namalował w 1683 r. Iwana Bezmin, malarz zatrudniony w pracowni działającej przy moskiewskim kremlowskim skarbcu-zbrojowni zwanym Orużejnaja Pałata. Obraz oparty był na wzorcach europejskiej sztuki, które przesiąkły środowisko moskiewskie w XVII w. Nie wiadomo czy na pewno trafił on do moskiewskiej cerkwi  Przemienienia Pańskiego na Ordynce. W 1688 r. pochodząca ze wspomnianej cerkwi ikona Radość Strapionych stała się źródłem łaski cudownego uzdrowienia Eutymii – siostry patriarchy Joachima. Od tego czasu na ikonach Radość Strapionych zaczęto umieszczać w otoczeniu Bogurodzicy chorych i potrzebujących, patrz S.12800MŁ, S.12806MŁ, S.12835MŁ, S.12863MŁ. Powszechnie czczony i powielany wizerunek spopularyzował się w wielu różniących się między sobą wariantach. Legenda głosi, że jedną z takich ikon wyłowiono z Newy w Petersburgu. Obraz stał się własnością kupców Kurakinych i przez małżeństwo przeszedł do rodziny Matwiejewych, którzy umieścili go w drewnianej podmiejskiej kaplicy stojącej w pobliżu fabryki szkła. W 1888 r. podczas silnej burzy w kaplicę trafił piorun zwęglając jej wnętrze. Jedynie ikona Radość Starpionych nie doznała uszczerbku, ale dwanaście monet, rozrzuconych uderzeniem pioruna ze stojącej w pobliżu skarbonki, trwale przywarło do lica obrazu. Odtąd ikonę, która zasłynęła cudami, nazwano Bogurodzica Radość Strapionych z grosikami. Na wykonanych z niej kopiach domalowywano w tle monety, jak na prezentowanym wizerunku. Osobne święto ustanowiono dla niej na 5 sierpnia (23 lipca wg kalendarza juliańskiego), niezależnie od święta moskiewskiej ikony z 6 listopada (24 października wg kalendarze juliańskiego).

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967