La Grange d'Arquien Henri Albert - portret

Przyznać trzeba, że autor portretu uwiecznił purpurata z dużym realizmem. Mężczyzna przedstawiony jest w stroju kardynalskim: czerwonej sutannie z takąż kalotką na głowie. Twarz okalają długie kręcone włosy. Na niebieskiej taśmie zwisa umieszczone symetrycznie na piersi odznaczenie (krzyż), nad którym biały rabat. Portreciście obcy był ton pochlebczy czy służalczy. Przy zachowaniu daleko idącego podobieństwa, nadał swemu dziełu charakter indywidualny, charakterystyczny. Wrażenie to potęguje dość obojętny, jeśli nie nieprzychylny, stosunek kardynała do procesu twórczego, którego jest bohaterem uwidaczniający się w brak uśmiechu i powściągliwym spojrzeniu. Na wyczuwalny dystans do otoczenia nakłada się apodyktyczny wyraz twarzy i cechy fizjonomii przypisywane zwyczajowo ludziom władczym (np. wysunięty podbródek). Dwukrotnie żonaty ojciec sześciorga dzieci słynął z życia hulaszczego, nie stronił od romansów. Był zawodowym wojskowym, doszedł do funkcji marszałka polnego armii francuskiej. Gdy jego ukochana córka, Maria Kazimiera, doszła do godności królewskiej, starała się użyć wszelkich wpływów, by awansować go społecznie i ekonomicznie. Ludwik XIV nie był jednak przychylny jej planom, co spowodowało rozłam w stosunkach polsko-francuskich, aż do ich zerwania w 1683 r. Markiz d’Arquien pojawił się jesienią 1678 r. na dworze Sobieskich i pozostał tu na stałe. Co ciekawe, choć wokół jego sylwetki narosła legenda karciarza, hulaki i lubieżnika, w świetle dokumentów jawi się jako postać wręcz sympatyczna, niepozbawiona poczucia humoru. Wiosną 1694 r. został wreszcie kawalerem Orderu Św. Ducha. Kolejną ambicją Marysieńki stało się uzyskanie dlań godności kardynała. Starania te przyniosły efekt w XII 1695 r., gdy Innocenty XII przyznał mu kapelusz kardynalski, a Ludwik XIV 20 tys. liwrów rocznej i płatnej z góry pensji. Świeżo upieczonego, sędziwego kardynała sportretował wówczas w Warszawie malarz Desportes: ołówkowy szkic portretu przesłano do Rzymu jako wzór do przygotowywanych rycin (w tymże roku powstała rycina Roberta van Audenaerda będąca lustrzanym odbiciem niniejszego portretu). Urodzony w 1661 r. w Szampanii Desportes działał w Paryżu w pracowni Nicasiusa Bernaetsa. Później uczestniczył w dekorowaniu sufitów, teatrów i ozdób m.in. w zamku Anet i Wersalu. Ok. 1695 wyjechał do Polski, gdzie pracował na dworze króla Jana Sobieskiego, aż do jego śmierci w 1696 r., po czym powrócił do Francji.

Dominika Walawender=Musz