Izabela Branicka

Portret Izabelli z Poniatowskich Branickiej
Obraz z kolekcji muzealnej przedstawia portret młodej kobiety ukazanej w popiersiu. Jej wzrok skierowany jest poza ramy obrazu, w lewo. Tło jednolite, lekko rozjaśnione przy głowie kobiety. Obraz ujęty w złoconą, ozdobną, rokokową ramę. Autorem jest obrazu jest Sylwester August Mirys (ur. w 1700 we Francji zm. w 1790 r w Nowym Mieście koło Białegostoku). Wiele z jego dzieł zaginęło, a że nie miał zwyczaju podpisywać swych prac trudno ustalić pewne jego autorstwo. W portrecie, widoczna jest swoboda ruchu modela, surowa kompozycja i żywość barw. Portretowana dama to Izabella Elżbieta z Poniatowskich Branicka, zwana „Panią Krakowską” (ur. w czerwcu 1730 r w Warszawie, zm. w lutym 1808 r w Białymstoku), siostra ostatniego króla Polski Stanisława Augusta, a żona Jana Klemensa Branickiego (za którego wyszła za mąż w wieku 18 lat, Jan Klemens miał wtedy 59 lat). Była trzecią żoną hetmana.To dzięki niej w mieście powstały szkoły, rozwinęło się lecznictwo (zatrudniła na dworze lekarza i położnika, który założył Instytut Akuszerii, co w tym czasie było ewenementem). Popierała sztukę, sprowadzała do Białegostoku artystów z zagranicy, posiadała rozległą bibliotekę, która z mapami, globusami, albumami liczyła 600 pozycji. Po śmierci męża odziedziczyła jego majątek i nie zaprzestała działalności jako mecenaska sztuki. Wyszła powtórnie za mąż za Andrzeja Mokronowskiego, który był podwładnym Branickiego. Zmarła w 1808 r i została pochowana w podziemiach bazyliki Archikatedralnej w Białymstoku.

Aldona Cholewianka-Kruszyńska