Czarniecki Stefan (1599-1665) - portret

Powstały w XVIII w. portret w ujęciu popiersiowym wprost (głowa 3/4 w prawo) hetmana polnego koronnego, wojewody ruskiego i kijowskiego Stefana Czarnieckiego (1599-1665) wpisuje się w owal wkomponowany w prostokąt.

Portretowany, przedstawiony na obrazie „wilanowskim” w średnim wieku, z ogoloną głową, z brodą oraz z wydatnymi wąsami, w czerwonej delii z futrzanym podbiciem, spiętej dekoracyjną zaponą i zarzuconej na żupan o ciemniejszym wybarwieniu, pozostaje do dzisiaj jedną z najbardziej zapamiętanych przez polską historię XVII w. postaci.

Wywodząc się ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej (był synem Krzysztofa Czarnieckiego herbu Łodzia, starosty żywieckiego i Krystyny z domu Rzeszowskiej), nie miał przyszły pogromca Szwedów najłatwiejszego startu do kariery wojskowej, jednakowoż wsławił się jako znakomity dowódca, między innymi w bitwach rozegranych podczas tak zwanego „potopu szwedzkiego” (1655-60).

Autor opisywanego dzieła, najprawdopodobniej malarz polski, nie został dotychczas zidentyfikowany. Podobne wizerunki, korespondujące pod względem kompozycji oraz cech formalnych z niniejszym portretem ze zbiorów wilanowskich, znajdują się na przykład w zbiorach: Muzeum Lubelskiego w Lublinie i Muzeum w Łowiczu.

Stefan Czarniecki (1599-1665), hetman polny koronny; średni wiek; czerwona delia; zapona; Krzysztof Czarniecki herbu Łodzia, starosta żywiecki; Krystyna Czarniecka z domu Rzeszowska.

Agnieszka Woźniak-Wieczorek