Ulica Złota z kościołem Dominikanów w Lublinie

Grafika, wchodząca w skład znanego Albumu Lubelskie Adama Lerue, to cenne źródło ikonograficzne XIX-wiecznego Lublina. Przedstawia fragment brukowanego Rynku przechodzący w wąską uliczkę Złotą prowadzącą do kościoła Dominikanów. Ulica ta, dawniej nazywana św. Stanisława lub Dominikańską, prawdopodobnie została założona na miejscu fosy otaczającej miasto przedlokacyjne. Kamienice przy ulicy Złotej, podobnie jak duża część kamienic Starego Miasta, pochodzą z XV i XVI wieku. Późniejsze nadbudowy i rozbudowy zmieniły ich wygląd i zatarły cechy stylowe. Część kamienic staromiejskich powstała później, w wieku XVIII. W zabudowie ulicy Złotej na szczególną uwagę zasługuje kamienica nr 2 (z widocznym szczytem, którego dziś nie ma) i usytuowana po przeciwnej stronie kamienica nr 3, należąca do rodziny wybitnego znawcy dziejów Lublina Jana Riabinina (obecnie Muzeum J. Czechowicza).

Z lewej są widoczne dwie kamienice północno-wschodniej pierzei Rynku. Ucięta krawędzią ryciny jest kamienica Rynek 7, renesansowa, z fasadą zmienioną na klasycyzującą, z charakterystycznymi lukarnami i klasycystyczną attyką, zdemontowaną w 1886 roku. Notowana już w 1488 roku, przebudowana w stylu renesansowym w latach 1520–1540, na początku XVII wieku otrzymała drugie piętro. Często zmieniała właścicieli, należała między innymi do słynnej lubelskiej rodziny Mężyków. Sąsiaduje z nią kamienica Lubomelskich (Rynek 8) pochodząca z XV wieku, przebudowywana, między innymi w 1540, po 1575 i w 1782 roku, kiedy fasada otrzymała zwieńczenie w formie balustrady; w piwnicach kamienicy znajdowała się winiarnia z unikalnymi malowidłami renesansowymi z około 1570 roku (zachowanymi). Po prawej jest widoczny fragment narożnej Kamienicy pod Lwami (Rynek 9). Na rycinie budynek nie ma już XVI-wiecznej attyki zdobionej kamiennymi lwami. Dziś figury są przywrócone i stoją na gzymsie pierwszej kondygnacji. Ulicę zamyka kościół klasztorny Dominikanów, posadowiony częściowo na skarpie staromiejskiej. Jego początki sięgają 2 połowy XIII wieku. Wiadomo, że w tym miejscu znajdowała się drewniana kaplica św. Krzyża. Obecny kościół dominikański powstał z rozbudowy jednonawowej świątyni gotyckiej, fundowanej po 1342 roku przez Kazimierza Wielkiego (na zrębie jego murów znajduje się wydłużone prezbiterium dzisiejszej świątyni).

Renata Bartnik