Tandeciarz Lajzer -  powrót z licytacyi

Rycina Tandeciarz Lajzer, czyli powrót z licytacji pochodzi z albumu Kram malowniczy warszawski, czyli obrazy miejscowe z ubiegłych czasów, wydanego w Warszawie w latach 1855–1859. Album obejmuje dwadzieścia cztery plansze podzielone na cztery części (okłady). Pierwsza część, poświęcona „typom i charakterystyce ludu starozakonnych w Warszawie”, zawiera sześć rycin przedstawiających trudniących się drobnym handlem Żydów. Tytułowy Tandeciarz Lajzer został sportretowany jako handlujący starzyzną brodaty, starszy mężczyzna, który oferuje sprzedaż rozmaitych towarów. Bogaty asortyment prezentowanych w dłoniach i upchniętych za klapą płaszcza przedmiotów tworzą między innymi nawinięte na szpulę firany, brzytwy, cybuchy, szczypce, nożyce, lichtarze.

Twórcą albumu był urodzony na Lubelszczyźnie, we Włostowicach koło Puław, Jan Feliks Piwarski (1794–1859), profesor warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, w której upowszechniał zainteresowanie typami ludowymi i polskim pejzażem. Dzięki Piwarskiemu zostały wprowadzone studia plenerowe – jego uczniowie jako pierwsi mogli wykonywać szkice, wychodząc poza mury pracowni. Owe „wycieczki artystyczne” następująco opisywał „Tygodnik Ilustrowany” (nr 13, 1859): „Otoczony gronem kilkunastu, a czasem kilkudziesięciu uczniów, szanowny nauczyciel przewodniczył im ku miejscom najwłaściwszym dla studyów z natury, obierał punkta i sadowił każdego stosownie do potrzeby; obchodząc potém kolejno wszystkich, zaglądał do rysunków, wskazywał błędy, zachęcał, radził, poprawiał, i nareszcie, dobywszy sam książkę szkicową, siadał gdzie na uboczu, pracując razem z młodzieżą”. Wśród uczniów Piwarskiego znaleźli się wybitni artyści, między innymi: Wojciech Gerson, Franciszek Kostrzewski, Henryk Pillati, Józef Simmler i Józef Szermentowski.

Piwarski zasłynął przede wszystkim jako rysownik i grafik. Tajniki sztuki graficznej zgłębiał między innymi w Wiedniu, podczas pracy w Cesarskim Gabinecie Rycin, a po powrocie do Warszawy jako kustosz Gabinetu Rycin Uniwersytetu Warszawskiego. Jego zainteresowanie grafiką zaowocowało rozpowszechnieniem nowej techniki – cynkografii, nad którą pracował wraz z Sewerynem Oleszczyńskim. Wielkim osiągnięciem artysty był Album cynkograficzno-rysunkowe warszawskie w dwunastu obrazach (1841), będący zapisem odchodzącej w przeszłość historii miasta.

Anna Hałata