Santa Conversazione

Obraz ołtarzowy z kościoła San Salvatore w Bolonii (gdzie znajdował się jeszcze w 1782 r.) jest jednym z rzadkich sygnowanych dzieł Pennacchiego. Przechowywany w Luwrze rysunek (no inv. 5657) określony tam jako dzieło nieznanego malarza weneckiego, związany jest blisko z prezentowanym tu obrazem.

Mamy tu jeszcze tradycyjną dwustrefowość ujętej w ramy trójkąta kompozycji, jednak z tendencją do jej przełamania, co sprawia, że pod względem formalnym dzieło jest niejako ogniwem pośrednim, wstępem do dojrzałego typu Sacra Conversazione, z jednolitą przestrzenią wewnątrzobrazową i retoryczną iluzją porozumienia osób. Opromieni blaskiem złotego tła Madonna i błogosławiące Dzieciątko kierują spojrzenia w dół, podczas gdy pogrążeni w adoracji św. Katarzyna Aleksandryjska i św. Hieronim nawiązują z nimi łączność duchową. Nieprzypadkowo oglądamy tu postaci obdarzone nie tylko mocą ducha, ale i nieprzeciętną siłą umysłu. Legendy z VI w. donoszą, iż św. Katarzyna była biegła w sztukach wyzwolonych, a szczególnie w retoryce, czemu dała wyraz w słynnej dyspucie z pięćdziesięcioma wybitnymi filozofami. Zdołała wykazać absurdalność ich argumentów i nawrócić ich na chrześcijaństwo. Św. Hieronim z kolei przybył z rodzinnej Dalmacji do Rzymu, by zgłębiać tajniki gramatyki i retoryki i filozofii. Został ogłoszony jednym z czterech wielkich Doktorów i Ojców Kościoła Zachodniego. W dłoniach trzyma swe atrybuty: księgę, gdyż jest autorem przekładu Biblii na język łaciński – Wulgaty, oraz czaszkę, przypominającą jego ascetyczną pobożność. Towarzyszy mu nieodłączny lew, któremu według legendy ulżył w cierpieniu, wyciągając z łapy cierń. Symbolizuje on jego pustelniczy tryb życia. Na horyzoncie strefy ziemskiej majaczy krajobraz z potokiem i zabudowaniami miejskimi z górującymi wieżami warownych zamków.

Dominika Walawender-Musz