Waza z pokrywą - Żywioł Ziemi

Jeden z dwóch porcelanowych wazonów z serii żywiołów, reprezentujący „Ziemię” i stanowiący parę do wazonu przedstawiającego „Ogień” również znajdującego się w wilanowskiej kolekcji (Wil.2355). Żywioł został przedstawiony jako polowanie – dookoła brzuśca wazonu biegną pełnoplastyczne jeleń i łania, ścigane przez psy myśliwskie. Reliefowe tło pokazuje dziejącą się w oddali scenę schwytania dzika. Na pokrywie zasiada grecka bogini myślistwa Diana – z psem wspinającym się na jej kolana, kołczanem i martwym zającem. Dekoracyjny wazon przeznaczony był głównie do oglądania z przodu, jego druga strona ma dużo skromniejszą dekorację. Na białym polu obrazowym, otoczonym gałęziami drzew namalowano atrybuty myśliwskie: torbę myśliwską zawieszoną na rogu jelenia, strzelbę, czarny róg myśliwski, nóż i trąbkę.

Modele kompletu wazonów z czterema żywiołami wykonał jeden z najsłynniejszych modelerów miśnieńskich Johann Joachim Kaendler. Zostały zamówione jako prezent dyplomatyczny dla Ludwika XV. W styczniu 1742 roku artysta rozpoczął prace nad pierwszym z nich – środkowym z kompletu, który miał symbolizować rozkwit królestwa Francji. Po środku znajdował się portret Ludwika XV, a po bokach umieszczono Florę i Famę. Cztery boczne wazony przedstawiały Ogień i Ziemię (wazy z pokrywami) oraz Wodę i Powietrze (uformowane w kształt klasycznych dzbanów). Projekt był prawdziwym popisem artystycznym, jak i technologicznym – wykonanie tak dużego i skomplikowanego obiektu wymagało sprawności i wiedzy, aby wyszedł on niepopękany z wypału w wysokiej temperaturze. O ważności tych projektów świadczy fakt, że Kaendler własnoręcznie wykańczał detale tuż przed ich wypałem, czym zwykle zajmowali się mniej wykwalifikowani pracownicy.

Serię produkowano także później – do takich egzemplarzy należy zabytek wilanowski, nie pozostawiony w bieli porcelany, ale bogato i naturalistycznie malowany w technice naszkliwnej. W zbiorach wilanowskich waza znajduje się z pewnością już od połowy XIX wieku, co potwierdza inwentarz spisany po 1850 roku.

Agnieszka Żuber