Świecznik chanukowy (hebr. chanukija)

Lampka z centralnie wypiętrzonym zapleckiem zwieńczonym tulejką. Zaplecek w formie dwóch antytetycznie ustawionych lwów wspierających obręcz; wewnątrz niej znajduje się siedmioramienny świecznik, nad którym umieszczona jest korona typu otwartego. Pozioma półka na dwóch nóżkach z ośmioma tulejkami na świece. Obiekt datowany na okres przed 1939 r., podarowany do kolekcji muzealnej przez Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny.  

Wiele podobnych lampek znajduje się w polskich kolekcjach muzealnych. 

Lampki te związane są ściśle z życiem rytualnym polskich Żydów, obecność lamp w trakcie święta Chanuki była i jest dla Żydów bardzo ważna. 

Chanukija przypomina i stanowi namiastkę menory ze Świątyni Jerozolimskiej i to właśnie tylko ją można określać menora (hebr. menorat chanuka). Wizerunek menory jest jednym z najstarszych symboli utożsamianych z judaizmem. Uczeni łączą kształt menory z Drzewem Życia o siedmiu gałązkach, występującego w sztuce starożytnego Wschodu. 

Święto Chanuka jako upamiętnienie walki i triumfu narodu żydowskiego było często przywoływane i wykorzystywane przez działaczy syjonistycznych. 

Syjonista, dziennikarz, poeta Wilhelm Berkelhammer wzywa w swoim utworze („Literatura polsko-żydowska 1861-1918. Antologia” red. Z Kołodziejska- Smaga, M. Antosik-Piela, Kraków 2017, s. 26-27):

„Zapalcie światła! Niech Jaśnieją

Wskroś ciemnej, mrocznej nocy. 

Niechaj upiorne cienie spłoszą, 

Ze źródlisk waszej Mocy!

Zapalcie światła! Niech płoną

Przez dzień i noc– bez końca, 

By jasność wstała w sercach waszych, 

Jak przed obliczem słońca!

Zapalcie światła! Niech promienią

Jasnością wasze głowy. 

Niechaj wśród świateł zmartwychwstanie 

Judejski Naród Nowy!” 

NR