Portret Sabiny [Vibia Sabina, Matidia]

Obiekt jest wypukłym wyciskiem na lekko wklęsłym tle obwiedziony marginesem. Na wycisku przedstawiony jest lewy profil głowy kobiecej, w bardzo dekoracyjnym przybraniu głowy. Wysoko upięte, schowane pod nakryciem włosy odsłaniają smukłą szyję. Widoczny jest także fragment szaty. Sportretowaną osobą jest Vibia Sabina żyjąca w latach ok. 85- 136 lub 137 n. e.  W 100 roku została była oficjalną małżonką cesarza rzymskiego Hadriana. Wycisk jest identyczny jak opisany w  „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta.

Gemma to kamień szlachetny lub półszlachetny w kształcie okrągłej lub owalnej płytki ozdobiony reliefem. Gemma z reliefem wklęsłym to intaglio (albo integlia), z reliefem wypukłym - kamea. Wykonywane z cennych  kamieni o zróżnicowanym warstwowo  kolorycie, urzekały pięknem i precyzją wykonania. Były używane jako elementy  biżuterii, zdobiły naszyjniki, medaliony, pierścienie, bransolety, tabakierki, szkatułki, zegary, kabinety, itp. Na ich cenę rynkową składała się wartość użytego kamienia, jego opracowanie oraz jubilerska oprawa.

Stanisław Kostka Potocki gromadził swą kolekcję gemm w ramach prowadzonych przez niego badań nad sztuką starożytną, opublikowanych w dziele O sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski, wydanej w Warszawie w 1815 roku.

Do celów studyjnych nad ikonografią antyczną służyły badaczom i kolekcjonerom zestawy kopii gemm, wykonywanych ze specjalnie przeznaczonych do tego celu past, tzw. wyciski.  Były one wiernymi odbitkami reliefu  i  kształtu gemm, lecz nie uwzględniały zróżnicowania kolorystycznego. Obecnie w zbiorach wilanowskich znajdują się tylko wspomniane wyciski gemm, pozostałości  warsztatu naukowego S. K. Potockiego, natomiast jego kolekcja uległa rozproszeniu.

W zespole 239 zachowanych wycisków wyróżnić należy trzy grupy obiektów. Pierwsza, to wyciski gemm antycznych. Drugą i trzecią  grupę stanowią wyciski  kopii gemm antycznych i kamieni wykonanych  na wzór  starożytnych.

Oryginalną gemmę z daktylioteki  Lippert’a znajdziesz tutaj: Matidia

Ilustracje pochodzą ze zbiorów Rijksmuseum Amsterdam oraz “A select collection of drawings from curious antique gems; most of them in the possession of the nobility and gentry of this kingdom; etched after the manner of Rembrandt”, Vol.2, 1768 oraz “Le gemme antiche di Anton-Maria Zanetti di Girolamo” Zanetti, Antonio Maria, 1750;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)