Szpila

Tytułowy zabytek to niewielkich rozmiarów biżuteria odkryta w miejscowości Kosiorów, w powiecie opolskim. Wytworzyli ją ponad 2,5 tysiąca lat temu przedstawiciele kultury łużyckiej, którzy zamieszkiwali wówczas tereny obecnej Lubelszczyzny.

Szpile podobne do prezentowanej służyły dawniej ludziom zarówno jako ozdoba, jak też spełniały bardziej użyteczną funkcję, można było nimi spinać szaty czy upinać włosy.

A jak wykonywano takie przedmioty?

Opisywaną szpilę zrobiono z brązu, czyli stopu dwóch metali – miedzi i cyny (w proporcjach około 9:1). Przy jej wyrobie zastosowano metodę na wosk tracony, polegającą na wykonaniu za pomocą drobnych narzędzi modelu szpili z wosku, a następnie oblepieniu go gliną. Potem czekano do wyschnięcia gliny, po czym wkładano do ognia model oblepiony gliną, tak by znajdująca się w środku woskowa szpila wytopiła się i wypłynęła na zewnątrz. Dzięki temu otrzymywano glinianą formę z pustym negatywem szpili w środku. Kolejny krok w procesie wykonania szpili polegał na wlaniu do wnętrza ciekłego brązu, który dokładnie wypełniał pozostawioną przez wosk przestrzeń. Po odczekaniu, aż metal ostygnie, rozbijano glinianą formę i oczom twórcy ukazywała się brązowa szpila. Wszelkie niepotrzebne pozostałości po procesie odlewania można było usunąć poprzez szlifowanie szpili na kamieniu. Na sam koniec pocierano gotowy wyrób skórą zwierzęcą, by uzyskać jak najlepszy połysk.

Tak wykonaną szpilę cechowało jeszcze jedno. Jako że przy metodzie na wosk tracony forma gliniana była niszczona, każda szpila powstała w ten sposób była unikatowa.