Grot typu Valsömagle

Grot odlany z brązu jest częścią broni drzewcowej, oszczepu lub włóczni. Jest to smukły niezdobiony okaz o wąskim liściu i długiej tulejce, zaopatrzonej w dwa otwory na nity do łączenia z drewnianym długim uchwytem. Wchodził w skład skarbu, w którym znajdowały się także trzy spiralne naramienniki, ozdobny pas i jeszcze jeden grot. Przedmioty te znaleziono w 1875 roku na cmentarzu przykościelnym w Boninie, w trakcie kopania grobu. Miejscowy pastor nazwiskiem Schmidt przekazał je do zbiorów Towarzystwa Historii Pomorza i Starożytności w Szczecinie. W latach dwudziestych XX wieku zostały przejęte przez nowo utworzone Muzeum Krajowe (Pommersches Landesmuseum). Skarb pozostał tu do 1944 roku, kiedy wraz z innymi cennymi zabytkami został wywieziony w głąb Niemiec w celu ochrony przez zniszczeniem i wojenną grabieżą. Przez długi czas uważany był za zaginiony. Do Szczecina powrócił w 2009 roku w ramach polsko-niemieckiej wymiany dawnych zbiorów archeologicznych. Skarb z Bonina należy do ważnych znalezisk archeologicznych. Pochodzi z okresu, gdy na dużych połaciach Europy Środkowej rozpoczął się proces zanikania kultury unietyckiej, wypieranej przez tzw. kultury mogiłowe, silnie oddziałujące w zakresie metalurgii także na obszary będące w zasięgu kręgu nordyjskiego. Był to czas (koniec I do połowy II okresu epoki brązu, tj. ok. 1700–1500 BC), gdy pod wpływem obydwu tych kręgów kulturowych na Pomorzu zaczęło rozwijać się miejscowe brązownictwo. Prezentowany grot, będący najpewniej lokalnym wyrobem, ma wyraźne powiązania stylistyczne ze strefą nordyjską. Okazy tego typu występują bowiem głównie na obszarach od Dolnej Saksonii poprzez Szlezwik-Holsztyn, wyspy duńskie aż po południową Szwecję. Z Polski pochodzi zaledwie pięć takich grotów, wszystkie z Pomorza i Mazur.

Dorota Kozłowska