Św. Sebastian

Jest to kanoniczne przedstawienie męczeństwa św. Sebastiana, wzbogacone odniesieniem do jego hagiografii (opisu z roku 354, komentarza do Ps 118 przypisywanemu św. Ambrożemu z Mediolanu oraz Złotej legendy Jakuba de Voragine). Według tych źródeł Sebastian był znakomicie urodzonym młodzieńcem, któremu staranne wykształcenie odebrane w Narbonne (Galia) i wysokie stanowisko ojca utorowało drogę na dwór cesarza Dioklecjana, gdzie został jego ulubieńcem i dowódcą straży przybocznej. Z czasem popada w niełaskę, gdy wspiera współbraci w wierze, nawraca tłumy i czyni cuda mocą Chrystusową i zostaje skazany na śmierć.

Męczennik ukazany jest na tle krajobrazu, którego lewą część przesłaniają ruiny wielkiego bastionu, przywiązany do pnia drzewa. Ujęty w wyważonym kontrapoście akt mężczyzny ukazuje piękno atletycznie zbudowanego młodzieńczego ciała, bez śladów dziejącego się dramatu, jakby dla ukazania nadludzkiej siły płynącej z wiary. Twarz zwrócona ku niebu zachowuje spokój, obojętność wobec spraw doczesnych, uniesione ręce przywodzą na myśl gest modlitewny. Nadprzyrodzony charakter sceny podkreśla dyskretna aureola, znak świętości. Kompozycja bardzo wysmakowana, przemyślana w najdrobniejszych detalach (zwróćmy np. uwagę na równą odległość miejsc wbicia drzewców strzał – tworzą trójkąt równoramienny). Wyciszona paleta barwna z przewagą szarości, błękitów i ugrów sprzyja modlitewnej kontemplacji. Leżąca na pierwszym planie u stóp młodzieńca bezgłowa postać mężczyzny, częściowo spowita czerwona draperią (najpewniej ciało Tiburtiusa – syna prefekta nawróconego przez Sebastiana), stanowi synekdochę współmęczeństwa nawróconych przez niego chrześcijan. Podobny motyw spotykamy na obrazie Święty Sebastian otrzymuje palmę męczeństwa nieznanego artysty z kręgu Girolamo Siciolante (lata 70. XVI w., Pinacoteca Vaticana, Rzym).

Św. Sebastian jest patronem m.in. chorych na choroby zakaźne, a także Niemiec i Gwardii Szwajcarskiej. Jest orędownikiem w czasie epidemii.

Dominika Walawender-Musz