Porwanie Prozerpiny /fragment/

Mocno ekspresyjne ujęcie dwu postaci w rydwanie na tle górskiego krajobrazu. Nagi, brodaty i śniady mężczyzna to Pluton – władca świata podziemnego – a wyrywająca się z jego uścisku kobieta w białej szacie to Prozerpina – córka Ceres, bogini wegetacji, urodzaju i płodów ziemi, i Jowisza. Oglądamy tu moment porwania dziewczyny, która jeszcze chwilę wcześniej, niczego nie podejrzewając, bawiła się wraz z towarzyszkami na łące, beztrosko zrywając kwiaty. Ziemia się rozwiera, pojawia się Pluton na złotym rydwanie i uprowadza swą wybrankę do zimnego Hadesu, zamierzając uczynić ją tam swą żoną i współwładczynią podziemnego królestwa. Wszystko odbyło się za zgodą ojca bogini, Jowisza. Zrozpaczona Ceres dziewięć dni i nocy poszukuje córki, aż w końcu poruszony jej smutkiem Jowisz wyznaje prawdę. Skutkiem tego Ceres opuszcza Olimp, zabierając ziemi płodność. Zaniepokojony losem głodujących ludzi Jowisz postanawia zainterweniować i zwrócić Prozerpinę matce. Swój akt łaski warunkuje jednak tym, że dziewczyna nie spożyła niczego w świecie umarłych. Niestety, Pluton przejrzawszy podstęp, częstuje ją owocem granatu, by związać ją z sobą na zawsze. Decyzją Jowisza może ona zatem przebywać z matką na ziemi 9 miesięcy, lecz musi wracać do męża na trzy kolejne. Stąd zmienność pór roku – gdy Ceres ma przy sobie córkę błogosławi ziemi i nastaje wiosna, wraz z jej odejściem pogrąża się w smutku i zsyła na ziemię zimę.

Owocne będzie tu skojarzenie zestawienie z powstałą w latach 1621-22 rzeźbą Giovanniego Berniniego Pluton i Prozerpina przechowywaną w Galerii Borghese w Rzymie. Układ ciał mężczyzny i wyrywającej mu się kobiety od identyczności z rzeźbą dzielą niuanse: lewą ręką, którą w oryginale kobieta odpycha twarz mężczyzny tutaj próbuje poluzować więzy zakleszczających się na jej tali ramion. Z niebieskiego płaszcza przerzuconego przez lewą rękę sypią się kwiaty. Dynamizm zawarty w tej grupie wyraża się w zarysie postaci dziewczyny. Na jej twarzy maluje się przerażenie, całym ciałem protestuje przeciwko brutalnej napaści, wznosi rękę do nieba wzywając boskiej pomocy. Mocno oddziałuje tu gra kontrastów – porcelanowa karnacja wiotkiej kobiety zestawiona z muskularną, kanciastą sylwetką ogorzałego mężczyzny, jej bezradność z jego pewnością siebie, jej łagodność z jego bezwzględnością.

Obraz pierwotnie miał większe rozmiary (ucięta sylwetka konia).