Tabakierka

Ta prostokątna szkatułka o ściętych narożach, z wieczkiem, pokryta dekoracją reliefową, ukazującą sielankową scenę parkową, to nic innego niż tabakiera – ozdobne pudełeczko będące niewielkim pojemnikiem przeznaczonym do przechowywania tabaki, czyli sproszkowanego tytoniu, który niekiedy bywał również aromatyzowany.

Tabaka przybyła do Europy za pośrednictwem żeglarzy hiszpańskich i portugalskich. To właśnie ich dalekomorskie wyprawy sprowadziły na Stary Kontynent zwyczaj zażywania sproszkowanego tytoniu, podpatrzony między innymi na Haiti, gdzie Indianie Taino wciągali go do nosa, zmielony na proszek, używając do tego celu rozwidlonej rurki w kształcie litery Y.

I choć już pod koniec XVI wieku Europejczycy coraz częściej zażywali tabaki, to specjalne pudełeczka do jej przechowywania pojawiły się dopiero w 2. połowie XVII stulecia. Początkowo pierwsze tabakiery w formie niewielkiego rożka lub flaszeczki, wykonane z drewna, skóry lub rogów, nie pełniły roli ozdobnej. W XVIII wieku stały się jednak nieodłącznym elementem codziennego użytku, a ich formy oraz materiały, z których były wykonywane, zależały jedynie od fantazji i zasobności portfela właściciela. Tym samym wyrabiano je z wszystkich dostępnych materiałów, przy czym te przeznaczone dla szlachty lub bogatego mieszczaństwa najczęściej były bogato zdobione: drogimi kamieniami, kością słoniową, malarskimi miniaturami lub repusowaniem, czyli ozdobą powstającą poprzez wybijanie w srebrze, złocie lub miedzi na zimno wgłębień, dających po drugiej stronie wypukły wzór, jak ma to miejsce w prezentowanej tabakierze. Nic więc dziwnego, że wizerunek tabakier szybko został uzależniony od nakazów panującej mody, która regulowała wygląd pudełeczka, dostosowując go do pór roku, okoliczności, płci, wieku, stroju, a nawet rodzaju tabaki.

Tabaka oraz zwyczaj jej zażywania w kolejnym stuleciu oddała jednak pierwszeństwo nowej modzie, jaką stało się palenie cygar lub papierosów. Natomiast popularne tabakiery przekształciły się w równie chętnie używane papierośnice.