Pałasz oficerski regimentu konnego królów saskich
1726 — 1750
Muzeum Zamkowe w Malborku
Jest częścią kolekcji: Grafika
Jest to trzecia z plansz 6-częściowego cyklu pt. „Powstanie” (zw. Też „Noc Listopadowa”), dokumentujących początek zbrojnego zrywu listopadowego roku 1830, znanego jako powstanie listopadowe (Pierwsza to „Plac Zygmunta”, druga „Belweder”). Prezentowana scena ukazuje spotkanie „Belwederczyków” - spiskowców, którzy dokonali zbrojnego ataku na rezydencję Wielkiego Księcia Mikołaja wraz z nieudaną próbą zamachu. Po opuszczeniu Belwederu przybyli pod pomnik konny króla Jana III na tzw. most Sobieskiego, gdzie mieli oczekiwać na resztę towarzyszy broni przybyłych z pobliskiej Szkoły Podchorążych. Stąd, pod wodzą Piotra Wysockiego, instruktora tejże szkoły, jednego z głównych inicjatorów powstania, zgromadzeni pomaszerowali w stronę miasta, chcąc nakłaniać do przystąpienia do ich ruchu kolejne oddziały, ludność cywilną, zintegrować się z siłami powstańczymi zbierającymi się w mieście i bronić się przed wojskami wiernymi Konstantemu. Rycina jest nokturnem, to znaczy ukazuje scenę rozgrywającą się po zmroku. Wspomnienia naocznych świadków relacjonują, że dzień 29. Listopada był chmurny i zimny: „W mieście głucha cichość, smutno i posępnie, jakby przeczuwano tę burzę, która tyle krwi kosztować miała”. (S. Barzykowski, Historya powstania listopadowego…, t. 1, Poznań 1883). Kompozycję obustronnie zamykają potężne, podnoszące wrażenie grozy, bezlistne drzewa. W części centralnej, na moście wspartym na trzech łukach widać sylwetkę konnego pomnika Jana III – ufundowaną przez ostatniego monarchę suwerennej Polski, Stanisława Augusta Poniatowskiego, pamiątkę setnej rocznicy odsieczy wiedeńskiej. Pod pomnikiem widać zgromadzoną grupę powstańców, po lewej stronie jaśniejącą spoza drzew łunę. Gromada prowadzona przez Wysokiego co rusz na swej drodze napotykała zaalarmowane siły wroga, w pewnym momencie doszło do strzelaniny, w wyniku której postrzelonych zostało 4 kirasjerów ze szwadronu prowadzonego przez rotmistrza Leśnikowa.
Napisy dopełniające scenę zostały odbite z płyty; nad sceną: Powstanie; pod sceną: MOST SOBIESKIEGO, w Warszawie 29 Listopada 1830.
Autor / wytwórca
Wymiary
wysokość: 22,6 cm, szerokość: 26,5 cm
Rodzaj obiektu
grafika
Technika
akwaforta, akwatinta
Tworzywo / materiał
papier
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1726 — 1750
Muzeum Zamkowe w Malborku
1691 — 1710
Muzeum Zamkowe w Malborku
1725 — 1730
Muzeum Zamkowe w Malborku
odkryj ten TEMAT
Muzeum Okręgowe w Toruniu
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna