Walka niedźwiedzia z psami

Zacięta walka pięciu psów z niedźwiedziem (prawdopodobnie kadr z polowania) ukazana jest w początkowej fazie, gdy sfora dopiero co zdążyła dopaść (rannego zapewne) zwierza. Zaskakujący jest charakter ujęcia krajobrazowego tła, stanowiącego scenerię brutalnego starcia zwierząt. Jest to klasycyzujący pejzaż z jeziorem i niknącym na horyzoncie pasmem gór. To sztuczne połączenie kotłowaniny zwartych w walce ciał z idyllicznym pejzażem (uderza np. niewspółmierność oświetlenia, rozbijająca przestrzeń obrazową na dwa odrębne „światy”), choć nieoczywiste, jednak było normą i wyróżnikiem podobnych scen Snydersa. Jego naśladowcy, autorowi obrazu wilanowskiego, nie sposób nie przyznać umiejętności komponowania obrazu w oparciu o własną wyobraźnię – oglądamy popis zręczności w wykreślaniu dynamicznych układów sylwetek zwierzęcych, bez epatowania masakrą.

Antwerpczyk Frans Snyders był uczniem Pietera Brueghla (Mł.) i Hendricka van Balena. Działał w rodzinnym mieście jako mistrz cechowy w gildii św. Łukasza. Doświadczenia malarskie zdobywał podczas podróży po Włoszech, przebywał m.in. w Rzymie i Neapolu. Znanym i ważnym motywem jego kariery jest współpraca z mistrzami malarstwa m.in. z Rubensem, Jordaensem i van Dyckiem, dla których malował detale (gł. zwierzęta, czasem owoce), wzbogacając ich obrazy swym talentem do przedstawień animalistycznych. Tematyka jego prac ewoluowała, zaczynał od kwiatowych martwych natur, by wyspecjalizować się w dynamicznych scenach polowań. Tworzył wielkoformatowe przedstawienia walk sfory psów z dzikimi zwierzętami, czasem kuchnie i spiżarnie z ubitą zwierzyną oraz martwe natury z myśliwskimi trofeami. Jego żoną (od 1611) była Małgorzata, siostra malarzy Cornelisa i Paula de Vosów. Pracował dla Albrechta VII Habsburga namiestnika hiszpańskich Niderlandów oraz Leopolda Wilhelma Habsburga i Filipa IV, króla Hiszpanii. Miał także uczniów, spośród których najbardziej znany jest Jan Fyt.

Podobne do wilanowskiego obrazy mające swą inspiracją w dziełach Snydersa obficie rozsiane są po kolekcjach muzealnych i prywatnych. Walka niedźwiedzia z psami ukazana jest np. na obrazie z kolekcji James II Stuarta, króla Anglii (Royal Collection - Kensington Palace w Londynie, nr inw. 704). Jej kopia znajduje się w kolekcji Marqués Casa Torres w Madrycie (nr inw. 12319).

Dominika Walawender-Musz