Portret mężczyzny z laską

Portret mężczyzny z laską to jedyny zachowany pastel autorstwa Symchy Trachtera. Przedstawiona postać nie jest znana z imienia i nazwiska. Jakub Bendkowski w katalogu poświęconym twórczości Trachtera dostrzega podobieństwo do rysunku ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego przedstawiającego mężczyznę wspierającego się na lasce, ale w innym ujęciu badacz wysuwa hipotezę, że jest to ten sam biedak narysowany w Wiedniu w 1918 roku.

Niewątpliwie na uwagę zasługuje warsztat artysty szkolącego się między innymi pod kierunkiem Teodora Axentowicza znakomitego pastelisty. Postać charakteryzuje się weryzmem, twarz i wystające z szerokich rękawów płaszcza dłonie oddają cielesność modela.
Z korespondencji z Wiktorem Ziółkowskim wyłania się postawa artystyczna Trachtera, jego radykalne poglądy na sztukę współczesną pokazują źródła inspiracji i antyinspiracji. Ostro krytykował dzieła, z perspektywy dzisiejszego odbiorcy, mistrzów sztuki nowoczesnej: Pabla Picassa, Vincenta van Gogha i Paula Gauguina, za to spośród francuskich artystów podziwiał Paula Cézanne’a, uważając go za największego z malarzy ówczesnej epoki, a także Auguste’a Rodina, Jeana François Milleta i niektóre prace Henriego Matisse’a. W opozycji do wysnuwanych zarzutów Trachter tak określał cechy czyniące artystę godnym uwagi: „Prawdziwy artysta to jest ten, który miesza kolor na palecie. Każdy wielki artysta ma swój własny kolor, po kolorze można poznać duszę artysty”.

Jako student krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pragnął uczyć się pod kierunkiem Jacka Malczewskiego. W trakcie pobytu w latach 20. XX wieku w Paryżu i zwiedzania Luwru zachwycał się Moną Lisą Leonarda da Vinci. To właśnie Paryż jawił mu się jako miejsce sprzyjające rozwojowi artystycznemu bardziej niż Lublin tamtych czasów. O wolności, humanitaryzmie, dostępnym wsparciu finansowym dla artystów, jakie mogli tam otrzymać, mówiła Cecylia Słapkowska w wywiadzie z Emmanuelem Mané-Katzem dla gazety „5-ta Rano”. Wielu twórców z krakowskiego środowiska artystycznego pod wpływem Józefa Pankiewicza wyjechało do Paryża, by podziwiać w muzeach dokonania swych poprzedników.

Klara Sadkowska