Personifikacja Afryki - figurka

Porcelana europejska od czasu jej wynalezienia była wykorzystywana jako odpowiedni prezent dyplomatyczny. W 1745 roku na polecenie Augusta III wysłano do Rosji serwis, nazywany serwisem świętego Andrzeja, który uzupełniały także porcelanowe figurki do dekoracji stołu, przedstawiające muzy, greckich bogów oraz przedstawienia różnych narodowości i profesji. Delikatne wyroby przypadły do gustu carycy Elżbiecie i wkrótce władczyni złożyła w fabryce kilka zamówień, w tym na personifikacje czterech kontynentów. Od sierpnia 1745 roku do czerwca roku 1747 nad ich projektem pracował znakomity miśnieński modeler Johann Friedrich Eberlein, prawdopodobnie przy wsparciu innych miśnieńskich mistrzów, takich jak Johann Joachim Kaendler i Peter Reinicke. Niedługo później powstała także mniejsza wersja grup. Obie wersje cieszyły się popularnością, produkowano je wobec tego także później.

Wygląd personifikacji poszczególnych kontynentów, wraz z ich atrybutami i towarzyszącymi im zwierzętami zaczerpnięto w Miśni z wcześniejszych wzorców. Jedne z pierwszych przedstawień kontynentów tworzono na potrzeby oficjalnych wjazdów władców do miast, które uświetniały postacie aktorów w strojach alegorii i bogów. Kontynenty wraz ze zwierzętami szkicował Martin de Vos (1532-1603) z okazji wjazdu Ernesta Habsburga do Antwerpii w 1549 roku (wydane później w formie grafik autorstwa Adreiena Collaerta II, aktywnego 1580-1618). Prace te są pod wieloma względami zbieżne z figurami miśnieńskimi.

Na wilanowskiej figurce Afrykę przedstawiono jako czarnoskórą kobietę siedzącą na lwie. Na jej głowie widnieje głowa słonia, w której przedstawiano ją już od starożytności. W dłoni trzyma pęk kłosów – symbol urodzajności jej ziem.

Figurki czterech kontynentów zostały najprawdopodobniej zakupione przez Aleksandra Potockiego w maju 1838 roku, co poświadczają zachowane dokumenty. W kolekcji wilanowskiej znajdują się także personifikacje Azji, Europy oraz dwie figury Ameryki (Wil.857, Wil.859, Wil.860, Wil.2050).

Agnieszka Żuber